Giới thiệu về tôi

Ảnh của tôi
Buôn Ma Thuột, Tây Nguyên, Vietnam

Thứ Năm, 19 tháng 8, 2021

ĐÔI ĐIỀU NÓI THÊM VỀ TƯỢNG MỒ *Văn Công Hùng

 

Xứ Thượng

8 tháng 4, 2019 
Đã chia sẻ với Công khai
Công khai
Sau lễ bỏ mả, tượng Nhà Mồ cũng nằm lại nghĩa địa cùng thời gian, mưa nắng...
ĐÔI ĐIỀU NÓI THÊM VỀ TƯỢNG MỒ
*Văn Công Hùng
Pho tượng mồ tưởng như vô tri vô giác kia, té ra quá nhiều chuyện để nói. Trên hết nó là tài năng tuyệt vời của người nghệ nhân dân gian không tuổi không tên, nhưng bằng sự dấn thân đến tận cùng số phận, tận cùng cõi sống, anh cho ra đời một tuyệt tác mà anh không hề biết rằng nó là tuyệt tác, bởi, pho tượng ấy, sau khi dựng quanh nhà mồ, mọi người sẽ quên ngay, tác giả của nó cũng sẽ quên ngay, coi như đã chính thức lìa xa nhau, mặc nắng mặc mưa, mặc gió mặc bão, người sống lại về với công việc hàng ngày với tất cả những bề bộn lo toan, người chết đã có bức tượng bầu bạn, cùng dìu nhau lên một cõi vô cùng khác, ở đó, lộng lẫy và trong veo, tinh khiết và công bằng, ở đó, có thể lại bắt đầu một tình yêu mới…
Ấy là một buối chiều của một năm thuộc thập kỷ 80 của thế kỷ trước.
Chúng tôi là một tốp nhà văn đi thực tế, cứ lang thang trong khu nhà mồ Jrai của một làng thuộc xã Chư Drăng, hồi ấy thuộc huyện Ayun Pa, giờ là Ia Pa. Tự lúc nào tôi tách ra khỏi đoàn, cứ một mình mê mải. Mà cái nắng quái buổi chiều cứ rờn rợn nhưng lại như mê hoặc khiến tôi cứ vạch cây ra mà vào khu nhà mồ, cứ hun hút mà vào. Hồi ấy tượng còn rất nhiều, rất đẹp. Từng pho tượng như đang phập phồng thở, như đang tâm tình, đang nói chuyện, đang ưu tư… đến khi ngẩng lên thì, còn mỗi tôi trong cái khu nhà mồ ấy. Quả thật là tôi hoảng, bươn vội vàng ra, nhưng trong đầu cũng kịp lóe lên một câu “Chiều như lửa đốt lòng nhau”.
Về đến chỗ tập kết, mọi người ngồi chờ mỗi mình tôi. Cái ấn tượng buổi chiều với nắng rười rượi ma quái ấy, cái hoang mang khi một mình lạc trong khu nhà mồ mà như người đang sống ấy, cái ám ảnh thân phận, kiếp người, tình yêu… đeo đẳng tôi từ lâu rồi, giờ có dịp bùng lại. Chỉ nửa ngày sau tôi viết xong bài thơ Tượng Mồ, và may mắn, nó được nhiều người chấp nhận.
Vấn đề là, trước đó, tôi đã có một thời gian dài nghiên cứu, tìm hiểu về tượng mồ và văn hóa Tây Nguyên.
Với người Tây Nguyên, chết chưa phải là hết, mà chết là một trạng thái nghỉ, chuyển từ trạng huống sống này sang trạng huống sống khác, đấy là thế giới của A Tâu, của một tầng trời vĩnh hằng khác. Ở đó, con người luôn mơ về, dù không ai hình dung ra hình hài nó thế nào, và vì thế mà nó luôn lung linh, luôn luôn đẹp…
Trong thời gian ấy, người sống vẫn thường xuyên ra thăm người chết trong mồ. Cái mồ ấy khi chôn người ta vẫn để hở một lỗ phía trên, và người sống mang cơm nước thức ăn ra bón cho người chết qua lỗ thông hơi ấy. Người ta còn chia của cho người chết. Trong nhà có gì đều được chia đều cho người ngoài mồ, nhưng để phân biệt thì người ta đục thủng hoặc làm hỏng đồ vật ấy đi, rồi mang ra chất xung quanh nhà mồ.
Cho đến khi đã đủ điều kiện, cả về kinh tế và thời gian thì người ta làm một cái lễ bỏ mả (Pơ Thi).
Các điều kiện tiên quyết để có lễ bỏ mả là: kinh tế, phải có bò gà dê lợn, ít nhất mỗi thứ một con. Có rượu, ít thôi, vì bà con dân làng sẽ mang đến…
Nhưng cái quan trọng là nhà mồ và tượng mồ.
Tượng mồ là những cây gỗ tươi nguyên trong rừng, được những trai tráng khỏe mạnh trong làng đi hàng tháng trời trong rừng, đốn và khiêng về.
Còn lại là việc của nghệ nhân.
Không phải ai cũng đẽo được tượng mồ, mà mỗi làng chỉ có vài ba người làm được việc này.
Không phải lúc nào cũng có thể đẽo được tượng mồ. Mà phải chọn (và biết cách làm cho) cảm xúc thăng hoa nhất, nói nôm na là… Giàng nhập.
Và, chỉ một con rựa, một cái rìu, người nghệ nhân tài hoa ấy “Đẽo đi những phần thừa” để còn lại là một pho tượng mồ sống động, cô đọng tinh hoa của con người. Chưa hết, chưa đủ, không chỉ tinh hoa, mà nó là cảm xúc, là toàn bộ tình yêu của người sống đối với người đã mất.
Tôi đã khai thác yếu tố này trong bài thơ.
Rằng là, xác rồi thì đã tan rữa, đã hòa trong đất.
Hồn thì rong chơi đâu đó trên cõi đời rộng lớn và mông lung này.
Nhưng cái còn lại là tình yêu của con người. Mãi mãi, còn lại tình yêu trên cõi đời này. Tất cả mọi thứ rồi sẽ mất đi, kể cả những thứ tưởng như vĩnh hằng nhất, như Thái Sơn, như vườn treo Babilon, như tháp Ephel, như Vạn Lý trường thành… nhưng tình yêu thì không thế, nó mãi mãi thổn thức cùng con người, song hành cùng con người, kể cả khi con người đã mất đi, thì tình yêu vẫn còn ở lại.
Tượng mồ của người Tây Nguyên mang thông điệp ấy.
Nó là khát vọng tình yêu của con người, là cái còn lại cuối cùng của con người, gửi cho con người, gửi cho chúng ta.
...
Văn Công Hùng
(Trích đoạn trong bài "ĐÔI ĐIỀU NÓI THÊM VỀ TƯỢNG MỒ" của Văn Công Hùng đăng trên http://www.vanconghung.com/.../oi-ieu-noi-them-ve-tuong...)
Cúc Hoa Nguyễn Thị, Thanh Lộc Nguyễn và 95 người khác
32 bình luận
3 lượt chia sẻ
Thích
Bình luận
Chia sẻ

32 bình luận

  • Nguyen Thai Hai
    Nhìn những mặt tượng rợn rợn thế nào ý, TH thấy nhìu lần rồi mà thoang thoáng rồi đi , chớ nhìn mà như ngắm , chắc như có hồn nhập , sợ !!
    3
    • Wow
    • Phản hồi
    • 2 năm
    • Xứ Thượng
      Yàng nhập... như hồn của người chết... nghe ớn quá Nguyen Thai Hai. Ra thăm một nghĩa trang mà thanh vắng một mình cũng đã cảm thấy lạnh lạnh rồi...
      1
      • Thích
      • Phản hồi
      • 2 năm
    • Nhãn dán Vũ điệu của Noo-Hin Tired, girl collapsing
      1
      • Yêu thích
      • Phản hồi
      • 2 năm
  • Zing Grace
    Đến chúng cũng mũi cao mắt sâu chẳng phải mắt xếch mũi tẹt
    😂😂😂
    1
    • Thích
    • Phản hồi
    • 2 năm
  • Yen Pham
    Hồi còn nhỏ thấy mấy tượng gỗ đó là sợ lắm luôn , nó rờn rợn ma quái làm sao í
    1
    • Yêu thích
    • Phản hồi
    • 2 năm
    • Xứ Thượng
      Vậy là nhìn thấy xa xa thôi, chứ chưa được chạm tay vào.... (sợ bị thư) haha
      • Thích
      • Phản hồi
      • 2 năm
    • Yen Pham
      Chọc ghẹo người sống mới sợ thư thôi anh
      1
      • Yêu thích
      • Phản hồi
      • 2 năm
    Xem thêm 4 phản hồi
  • Phuc Nguyen Thi
    Năm 1984( em k nhớ ngày), em tiễn Bạn lần cuối ra nghĩa địa Buôn KBu. Đúng như tác giả đã viết, em cứ ám ảnh mãi cái ống tre đã được thông ruột, họ cắm thông từ quan tài lên trên mặt đất để cho thức ăn vào. Ôi ! Hồi ấy em cứ sợ sợ thế nào ấy.
    1
    • Yêu thích
    • Phản hồi
    • 2 năm
    • Xứ Thượng
      Được trải nghiệm với buôn làng với người dân bản địa, thật đáng quý đó e.Phuc Nguyen Thi.
      1
      • Thích
      • Phản hồi
      • 2 năm
    • Phuc Nguyen Thi
      Hồi đó em được mời thịt treo giàn bếp. Nướng xong lật cái ghế ngồi nhỏ xíu lên để thái thịt
      1
      • Haha
      • Phản hồi
      • 2 năm
      • Đã chỉnh sửa
    Xem thêm 1 phản hồi
  • Tieu Hong Pham
    Tỷ chưa thấy bao giờ - nếu có thấy chắc cũng không dám lại gần ... trước đây chỉ biết là có tượng thôi nhưng không đa dạng như những hình tượng trong hình .
    1
    • Thích
    • Phản hồi
    • 2 năm
    • Xứ Thượng
      Đệ cũng không biết nhà mồ đó do nghệ nhân sáng tác để lưu giữ văn hóa hay nhà mồ thật còn sót lại ở Gia Lai ... Không phải người dân nào cũng đủ điều kiện về uy tín và giầu có để làm một nhà mồ hoành tráng như thế, tỷ Tieu Hong Pham.
      1
      • Thích
      • Phản hồi
      • 2 năm
  • Hong Trang Nguyen Thi
    Tượng tuy là gỗ nhưng như có hồn người phảng phất... Vậy thì tượng này đi với từng người được tạc lúc người đó mất hay làm sẵn đồng loạt như một phần của bia mộ ạ?
    1
    • Thích
    • Phản hồi
    • 2 năm
    • Xứ Thượng
      Các tượng nhà mồ được thực hiện ngay lúc làm lễ bỏ mả (Pơthi), thường thì 3 năm sau, có nơi sớm là 1 năm, có nơi là 7 năm... tùy vào điều kiện kinh tế của gia chủ. Sau lễ bỏ mả, mới xem là người chết thực sự về một phương trời khác của Yàng... và làm b… 
      Xem thêm
      2
      • Thích
      • Phản hồi
      • 2 năm
  • Trúc Tài
    Nghe hai chữ nhà mồ là đã thấy sợ gồi , mà còn một mình lạc trong khu nhà mồ nữa chắc chớt quá ...
    3
    • Yêu thích
    • Phản hồi
    • 2 năm
  • Trang Thao
    Ngày TT dạy học ở huyện, đi vào thăm rẫy một mình ko nhớ dường bị lạc vào khu nhà mồ này.... Trời ơi! Hai chân run lẩy bẩy muốn té quỵ xuống, nước mắt rơi chạy ko nổi thế mà vẫn ra khỏi được nơi đó. Nghĩ lại vẫn còn nổi da gà,ớn lạnh....
    3
    • Thích
    • Phản hồi
    • 2 năm
    Xem thêm 3 phản hồi
  • Kimberly Nguyen
    Mới đầu nhìn thì mụi cũng thấy sợ sợ nhưng nhìn kỹ thì lại thấy ngay “gương mặt thân quen” hình avatar của guynh Hà Mẫn Đạt. 😎
    1
    • Haha
    • Phản hồi
    • 2 năm
    • Đã chỉnh sửa
    • Xứ Thượng
      Cám ơn hảo muội phái "tiệt diệt sư thái"... kaka...kakaka
      1
      • Thích
      • Phản hồi
      • 2 năm
  • Trunglap Lê
    Khúc gỗ nếu để vậy, khối đá nếu để vậy thì luôn là đá, là gỗ, nhưng lạ thay, khi khắc thành tượng rồi thì nó có sức sống, nhất là trong tâm hồn người xem. Bức tượng Anh hùng Núp dựng tại rạp Hoa Lư, TP Pleiku cũng như vậy. Than ôi! giờ bị đập mất rồi. … 
    Xem thêm
    1
    • Buồn
    • Phản hồi
    • 2 năm
  • Phạm Thuy Huong
    Người khắc tượng nhà mồ...gửi hết tình yêu thương cho người đi khuất nên mặt tượng như chở hồn người ...bài viết mang tâm tình của người Xứ Thượng với một triết lý sống chết tự nhiên ...an ủi nhẹ nhàng cho người sống...mỗi tiểu đoạn của bài có một câu … 
    Xem thêm
    1
    • Yêu thích
    • Phản hồi
    • 2 năm
  • Binh Bui
    Giờ những nhà mồ này ít thấy rồi
    1
    • Thích
    • Phản hồi
    • 2 năm
Người đăng: vào lúc

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Đăng ký: Đăng Nhận xét (Atom)