NHỮNG BÓNG CÂY KƠ-NIA BÊN HỒ LĂK *Tường Minh

 

Xứ Thượng

14 tháng 3, 2019  · 

Đã chia sẻ với Công khai

Là một trong những hình ảnh biểu trưng cho sức sống mãnh liệt của Cao Nguyên xứ Thượng...

NHỮNG BÓNG CÂY KƠ-NIA BÊN HỒ LĂK

*Tường Minh

Kơ nia có tên khoa học là Irvingia malayana thuộc chi Irvingia có nguồn gốc ở châu Phi và Đông Nam Á. Kơ nia được phân bố rộng rãi tại châu Á, cây có mặt tại Lào, Campuchia, Thái Lan, Malaysia, Indonesia.

Ở Việt Nam, cây này phân bố từ Quảng Nam đến một số tỉnh Nam Bộ và còn mọc ở các đảo Phú Quốc, Côn Đảo nhưng tập trung ở các tỉnh Tây Nguyên, nhiều nhất là ở Sa Thầy - Kon Tum, Lắk, Bản Đôn - Đắk Lắk...

Kơ nia là loài thực vật thân gỗ lớn, tán cây thường có hình trứng, sậm rất đặc trưng xanh quanh năm và có sức sống mãnh liệt, chịu hạn tốt, rễ cọc ăn sâu, nhiều rễ tỏa ngang nên ít bị đổ do mưa, bão.

Loài cây này mang ý nghĩa tâm linh rất lớn đối với người đồng bào Tây Nguyên, họ coi loài cây này là nơi trú ngụ của thần thánh, vong linh những người đã khuất nên rất ít khi họ đụng chạm, chặt phá chúng. Vì vậy, trên nương rẫy của đồng bào thường có các cây kơ nia cổ thụ được sử dụng như cây che mát mỗi lúc nghỉ giải lao, nghỉ trưa.

Thú vị là cây Kơ nia có… cây đực và cây cái. Cây cái thì mỗi năm hoặc hai ba năm sẽ cho quả kiểu như hạt dẻ, đập ra ăn có vị béo, thơm quyện nơi chót lưỡi.

Gỗ Kơ nia rất chắc, muốn cưa thì phải chọn lúc cây còn ướt nhưng khi xẻ ván rồi thì lại dễ bị mọt. Người bản địa dùng gỗ Kơ nia để làm thớt, cối giã gạo.

Từ một loại cây thiêng với người đồng bào Tây Nguyên, kơ nia bất ngờ trở thành “danh mộc” khi bài thơ “Bóng cây Kơ nia” của nhà thơ Ngọc Anh và bài hát cùng tên do nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu phổ nhạc, phổ biến đến với nhiều người, nhiều thế hệ. Bây giờ du khách khi đến Tây Nguyên thường kiếm tìm, xem thử tận mắt cây kơ nia.

Với những câu thơ "Mẹ hỏi cây kơ nia/ Rễ mày uống nước đâu/ Uống nước nguồn miền Bắc", nhiều người còn ví vui, đây là loài cây có bộ rễ... dài nhất Việt Nam!

Xưa kia cây kơ nia ở vùng đất Tây Nguyên rất nhiều, nhưng hơn chục năm trở lại đây, hàng ngàn cây kơ nia trên toàn Tây Nguyên đã bị đốn hạ không thương tiếc vì nhiều lý do khác nhau. Đặc biệt loài cây này là mục tiêu của những chủ lò sấy thuốc lá vì than cháy đượm và lâu tàn.

Ở Tây Nguyên, giờ cây kơ nia còn nhiều nhất có lẽ ở khu vực quanh hồ Lăk với khoảng 200 cây mọc rải rác ở những cánh rừng quanh hồ, trong đó có một số cây khoảng 30 năm tuổi…

Người ta gọi kơ nia là cây “mồ côi” bởi loài này không mọc tập trung thành rừng mà rải rác, đơn lẻ. Nó “mồ côi” như một ám ảnh nhân sinh trong các cộng đồng buôn làng ở Tây Nguyên.

Ám ảnh như lời thơ mở đầu bài “Bóng cây kơ nia” của Anh Ngọc: “Trời sáng em lên rẫy/ Thấy bóng cây kơ nia/ Bóng ngả che ngực em/ Về nhớ anh, không ngủ/ Buổi chiều mẹ lên rẫy/ Thấy bóng cây kơ nia /Bóng tròn che lưng mẹ/ Về nhớ anh mẹ khóc...”

Tường Minh

Lao Động online - 06/11/2018

98Bạch Yến, Cúc Hoa Nguyễn Thị và 96 người khác

29 bình luận

5 lượt chia sẻ

Thích

Bình luận

Chia sẻ

29 bình luận

• Hai Trinh

  Phải chặt thôi. Để nhiều nó uống hết nước nguồn ngoài bắc...xạo quen!

  

  6

  • Haha
  •  · 
    Phản hồi
  •  · 2 năm
  •  · 
    Đã chỉnh sửa
  • Xứ Thượng

    Chỉ một câu thơ ... là con cháu hưởng lộc không hết...

    

    

    2

    • Thích
    •  · 
      Phản hồi
    •  · 2 năm
• Ngoc Lan

  Cây kơ nia có phải cây vú sữa không anh Đạt

  

  3

  • Wow
  •  · 
    Phản hồi
  •  · 2 năm
  Xem thêm 15 phản hồi

  • Ngoc Lan

    Hani Niê ...dần dần chẳng còn cây rừng nữa.. Lũ phá hại đáng chết...

    • Thích
    •  · 
      Phản hồi
    •  · 2 năm
• Chaihu Hai

  Mình đã từng nghẹn ngào ..khi hát bai thơ được phổ nhạc này của PH ĐIỂU .Mang đầy xúc cảm của người vợ vắng chồng, người mẹ vắng con ..Những ai đã từng sống ở ĐACLAK chắc biết cây này .Ngày ấy ,đi cắm trại Hướng đạo sinh ,các huynh trưởng cũng cho tụ … 

  Xem thêm

  

  1

  • Yêu thích
  •  · 
    Phản hồi
  •  · 2 năm
• Thuphong Nguyen

  Chỉ từ khi con cháu Bác vào chị mới nghe biết cái tên Kơnia. Hồi chồng chị còn bị tù ở sở trà Thanh An , chị cũng đã kẻ nhạc và gởi bài hát này vào trại cho anh để...thay lời muốn nói.

  

  3

  • Yêu thích
  •  · 
    Phản hồi
  •  · 2 năm
• Nguyễn Tuyết

  

  

  1

  • Yêu thích
  •  · 
    Phản hồi
  •  · 2 năm
• Phạm Thuy Huong

  Anh XT...TH nhớ lắm...bên con đường vào trại gia đình binh sĩ của TĐ 45 mù bụi đỏ...có một cây cầy to lắm...tới mùa trái rụng rất nhiều , khô lăn lóc...chú lái xe dodge thi thoảng về nhà cho bọn nhóc tụi em theo...thể nà… 

  Xem thêm

  

  3

  • Yêu thích
  •  · 
    Phản hồi
  •  · 2 năm
  •  · 
    Đã chỉnh sửa
• Ngọc Hoa

  Chắc uống nước nguồn miền bắc nên kêu là cây cầy. Hehehe

  

  2

  • Haha
  •  · 
    Phản hồi
  •  · 2 năm
  • HYup Nie

    Y nghia uong nuoc nguon mien bac la dong bao Chung toi la duoc nguon tai tro gao moc muoi hat cua Dan bac nen trong Bai hat nay nhac nho dong bao thieu so Chung toi phai tra Cai on do

    

    1

    • Yêu thích
    •  · 
      Phản hồi
    •  · 2 năm
• Akela Dã Quỳ Vàng

  Tuổi thơ tui đó