Khi bước chân vào ngôi nhà sàn là hình ảnh đôi bầu sữa được điêu khắc tỉ mỉ trên chiếc cầu thang cái...
THƯỢNG TÔN MẪU HỆ
*Mai Cường
...
Bà H’Len Niê (ngụ buôn Ako Dhong) chia sẻ: “Nhà sàn dài với hình ảnh chiếc cầu thang đối với người Việt ta quả thực không xa lạ. Nhưng đối với cộng đồng dân tộc bản địa trên đất Tây Nguyên, cầu thang có khắc họa đôi bầu vú của người phụ nữ chỉ có ở người dân tộc Ê Đê. Đó là bản sắc văn hóa có từ xa xưa tượng trưng cho việc tôn thờ quyền “Thượng tôn mẫu hệ”. Người phụ nữ của dân tộc Ê Đê nắm giữ vai trò quan trọng nhất trong việc giữ gìn hạnh phúc trong gia đình. Con cái sinh ra đều theo họ mẹ”.
Cũng theo bà H’Len, kiến trúc một ngôi nhà sàn dài truyền thống của người Ê Đê, bắt buộc phải có ít nhất từ 4 chiếc cầu thang đặt ở cả trước và sau ngôi nhà. Chiếc cầu thang có khắc hình đôi nhũ hoa còn gọi là cầu thang cái, được đặt ngay ngắn ở hiên trước, nơi đầu tiên khách phải đi qua để vào trong nhà. Điều này có ý nghĩa linh thiêng nhằm khẳng định quyền “Thượng tôn mẫu hệ” của dân tộc này. Ngoài ra, hình tượng hai bầu sữa mẹ được khắc họa tinh tế ở đây còn nhằm nhắc nhở các thế hệ con cháu dù đi đâu, làm gì phải luôn luôn nhớ đến công lao của người phụ nữ trong gia đình.
...
Ngoài chiếc cầu thang cái, trước hiên nhà sàn dài của người Ê Đê, người ta còn đặt thêm một cầu thang khác ở phía bên trái. Đây được gọi là chiếc cầu thang đực. Nó được làm đơn giản như những chiếc cầu thang thông thường và nhỏ hơn cầu thang cái. Bên cạnh đó, phía sau ngôi nhà sàn dài cũng được đặt thêm hai cầu thang phụ khác nhau và mỗi cái đều có mục đích, ý nghĩa riêng. Trong quan niệm của đồng bào dân tộc Ê Đê, cầu thang cái có ý nghĩa trang trọng để đón khách quý, những người có vai vế trong buôn làng. Người khác phải đi hai cầu thang phụ phía sau. Điều này thể hiện sự tôn trọng và quý mến khách của người Ê Đê.
Nói về nếp sinh hoạt độc đáo này, bà H’Len cho biết: “Trong tâm thức của thế hệ con cháu như chúng tôi đã có một thói quen được mẹ cha rèn từ nhỏ. Đó là con cháu chỉ nên đi lại bằng cầu thang phụ, cầu thang cái chỉ khách quý đến nhà mới được mời đi qua. Tương tự như thế, cho đến tận bây giờ, nếu có đi đến nhà người quen, khi không có người trong nhà mời đi lên bằng cầu thang cái, chúng tôi cũng tự đi lên bằng cầu thang đực cho phải phép”.
Người Ê Đê rất thân thiện và mến khách. Mỗi gia đình đều chuẩn bị riêng cho khách những vật dụng như chén, đũa, chăn, gối. Khi khách đến nhà, gia chủ sẽ nhường lại vật dụng tốt nhất trong gia đình cũng như chỗ ngủ ấm áp nhất cho khách. Ngày nay, theo xu hướng phát triển của xã hội, những ngôi nhà sàn dài truyền thống của người Ê Đê đã dần được thay thế bằng những ngôi nhà xây khang trang. Những chiếc cầu thang cái được thay thế bằng những bậc thang bằng bê tông cốt thép. Do đó, nét đẹp văn hóa mang tính nhân văn của cộng đồng người Ê Đê đang dần bị mai một và lùi vào dĩ vãng.
...
Mai Cường
(Trích đoạn trong bài "Bí ẩn đôi bầu sữa khắc trên cầu thang cái của người Ê Đê" của Mai Cường đăng trên https://www.nguoiduatin.vn/bi-an-doi-bau-sua-khac-tren...)
' xlink:href='%23b'/%3e%3cuse fill='black' filter='url(%23c)' xlink:href='%23b'/%3e%3cpath fill='white' d='M12.162 7.338c.176.123.338.245.338.674 0 .43-.229.604-.474.725a.73.73 0 01.089.546c-.077.344-.392.611-.672.69.121.194.159.385.015.62-.185.295-.346.407-1.058.407H7.5c-.988 0-1.5-.546-1.5-1V7.665c0-1.23 1.467-2.275 1.467-3.13L7.361 3.47c-.005-.065.008-.224.058-.27.08-.079.301-.2.635-.2.218 0 .363.041.534.123.581.277.732.978.732 1.542 0 .271-.414 1.083-.47 1.364 0 0 .867-.192 1.879-.199 1.061-.006 1.749.19 1.749.842 0 .261-.219.523-.316.666zM3.6 7h.8a.6.6 0 01.6.6v3.8a.6.6 0 01-.6.6h-.8a.6.6 0 01-.6-.6V7.6a.6.6 0 01.6-.6z'/%3e%3c/g%3e%3c/svg%3e){kind=small}
' xlink:href='%23b'/%3e%3cuse fill='black' filter='url(%23c)' xlink:href='%23b'/%3e%3cpath fill='white' d='M10.473 4C8.275 4 8 5.824 8 5.824S7.726 4 5.528 4c-2.114 0-2.73 2.222-2.472 3.41C3.736 10.55 8 12.75 8 12.75s4.265-2.2 4.945-5.34c.257-1.188-.36-3.41-2.472-3.41'/%3e%3c/g%3e%3c/svg%3e){kind=small}
' xlink:href='%23b'/%3e%3cuse fill='black' filter='url(%23c)' xlink:href='%23b'/%3e%3cpath fill='url(%23d)' d='M3 8.008C3 10.023 4.006 14 8 14c3.993 0 5-3.977 5-5.992C13 7.849 11.39 7 8 7c-3.39 0-5 .849-5 1.008'/%3e%3cpath fill='url(%23e)' d='M4.541 12.5c.804.995 1.907 1.5 3.469 1.5 1.563 0 2.655-.505 3.459-1.5-.551-.588-1.599-1.5-3.459-1.5s-2.917.912-3.469 1.5'/%3e%3cpath fill='%232A3755' d='M6.213 4.144c.263.188.502.455.41.788-.071.254-.194.369-.422.371-.78.011-1.708.255-2.506.612-.065.029-.197.088-.332.085-.124-.003-.251-.058-.327-.237-.067-.157-.073-.388.276-.598.545-.33 1.257-.48 1.909-.604a7.077 7.077 0 00-1.315-.768c-.427-.194-.38-.457-.323-.6.127-.317.609-.196 1.078.026a9 9 0 011.552.925zm3.577 0a8.953 8.953 0 011.55-.925c.47-.222.95-.343 1.078-.026.057.143.104.406-.323.6a7.029 7.029 0 00-1.313.768c.65.123 1.363.274 1.907.604.349.21.342.44.276.598-.077.18-.203.234-.327.237-.135.003-.267-.056-.332-.085-.797-.357-1.725-.6-2.504-.612-.228-.002-.351-.117-.422-.37-.091-.333.147-.6.41-.788z'/%3e%3c/g%3e%3c/svg%3e){kind=small}
' xlink:href='%23b'/%3e%3cuse fill='black' filter='url(%23c)' xlink:href='%23b'/%3e%3cpath fill='url(%23d)' d='M5.643 10.888C5.485 12.733 6.369 14 8 14c1.63 0 2.515-1.267 2.357-3.112C10.2 9.042 9.242 8 8 8c-1.242 0-2.2 1.042-2.357 2.888'/%3e%3cuse fill='url(%23e)' xlink:href='%23f'/%3e%3cuse fill='black' filter='url(%23g)' xlink:href='%23f'/%3e%3cpath fill='%234E506A' d='M4.481 4.567c.186.042.29.252.232.469-.057.218-.254.36-.44.318-.186-.042-.29-.252-.232-.47.057-.216.254-.36.44-.317zm6.658.063c.206.047.322.28.258.52-.064.243-.282.4-.489.354-.206-.046-.322-.28-.258-.521.063-.242.282-.4.49-.353z'/%3e%3cuse fill='black' filter='url(%23h)' xlink:href='%23i'/%3e%3cuse fill='url(%23j)' xlink:href='%23i'/%3e%3c/g%3e%3c/svg%3e){kind=small}
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét