Xứ Thượng... TƯỢNG NHÀ MỒ

Xứ Thượng...

TƯỢNG NHÀ MỒ

Nghĩa địa của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên thường được bố trí ở những cánh rừng già khá thâm u, cùng với vô vàn tượng gỗ đủ hình thù, tư thế, khiến người ta có cảm giác như lạc vào ranh giới giữa thế giới thực tại và thế giới tâm linh. Tượng Nhà mồ được các nghệ nhân của đại ngàn làm ra để dùng cho lễ bỏ mả - cuộc chia tay tưng bừng cuối cùng giữa người sống và người chết, để tiễn những linh hồn về thế giới ông bà. Sau lễ bỏ mả, tượng Nhà mồ cũng nằm lại nghĩa địa cùng thời gian, mưa nắng. Quần thể tượng mô tả sự hình thành, ra đời và lớn lên của một đời người với đủ các cảnh sinh hoạt và các mối quan hệ của con người.

Tuy nhiên, những cảnh bi hùng đặc chất “liêu trai” ấy giờ gần như chỉ còn trong ký ức, Tượng nhà mồ đã từng ngày biến mất trong đời sống của người dân Tây Nguyên.

...

Một chuyên gia nghiên cứu văn hóa Tây Nguyên cho rằng, chính sự dịch chuyển từ bức tượng theo khuôn mẫu truyền thống thành những bức tượng được gọt đẽo trơn tru, đã làm cho cái triết lý nhân sinh về ý niệm sinh thành bị mất đi. Thay vào đó, những bức tượng ngày nay giống những người hầu đi theo hầu người chết hơn. Điều này khiến những bức tượng Nhà mồ mới ngày càng mất đi những nét trầm tư, mộc mạc gợi tả của những bức tượng truyền thống.

Một nguyên nhân khác khiến tượng Nhà mồ ngày càng thưa vắng, đó là vật liệu để đẽo tượng (các loại gỗ được chọn là cà chít, căm xe…) đã trở nên khan hiếm. ...

Đối với đồng bào Tây Nguyên, tượng Nhà mồ được làm ra chỉ để phục vụ Lễ bỏ mả, sau đó những bức tượng đó được bỏ lại nghĩa địa. Qua thời gian cùng nắng mưa, những bức tượng đó sẽ bị hư hỏng, tan biến, trở thành cát bụi hòa lẫn vào đất mẹ. Trong khi đó, do không được bổ sung mới nên tượng Nhà mồ ngày càng vắng bóng tại các nghĩa địa của đồng bào địa phương (thật đau xót khi chứng kiến) một di sản văn hóa độc đáo đang dần biến mất...

(Trích theo "Tượng Nhà mồ Tây Nguyên trước nguy cơ biến mất" của Việt Dũng đăng trên http://baotintuc.vn/dan-toc/)