BẢO VỆ NGUỒN LỢI THỦY SẢN DƯỚI SÔNG, SUỐI

Luật tục Mường...

BẢO VỆ NGUỒN LỢI THỦY SẢN DƯỚI SÔNG, SUỐI

Nguồn thực phẩm của người Mường xưa có ba nguồn chính là: súc vật nuôi trong nhà, nguồn thịt thú rừng, và nguồn thủy sản dưới các sông suối.

Ở vùng đất của người Mường, việc bảo vệ nguồn lợi thủy sản dưới sông, suối đã được các Lang, Đạo, chức sắc và người dân Mường nâng lên thành lệ tục. Trên các con sông, suối được chọn ngăn từng khúc, từng khoang. Những khúc, khoang sông, suối đã được ngăn đó trong các ngày thường không ai được phép đánh bắt cá. Còn ngoài những nơi bị cấm, dân mường được tự do đánh cá về ăn. Việc cấm đánh cá, bảo vệ những khúc, khoang sông đó còn được thần thánh, tâm linh hoá, nên ngoài việc sợ Lang, Đạo phạt, dân Mường còn sợ làm khinh động đến nơi ở của các loại thần thuỷ tộc như: rồng, khú, thuồng luồng… nên việc chấp hành rất nghiêm chỉnh. Thời gian cấm gần như là quanh năm, chỉ 1-2 lần trong năm vào các dịp giỗ chạp nhà Lang, dân Mường mở hội mới đánh bắt cá ở các khúc sông cấm.

Ngày nay quan sát, nhìn nhận cụ thể các khúc, khoang sông bị cấm khi xưa mới thấy các khúc sông cấm ấy thường hội đủ các yếu tố như: nửa sông sâu, dòng nước chảy vừa phải, có bãi cát ngầm thoai thoải hay những hang, hốc đá ngầm… rất thuận lợi cho các loại cá sinh đẻ và trốn tránh kẻ thù. Những nơi cấm chính là nguồn cung cấp giống bền vững cho sự tái tạo, phát triển ổn định, lâu dài của các loài cá. Về chế tài phạt vật chất đối với người vi phạm cũng rất nặng không kém gì việc bẻ măng. Tuy có lo sợ bị phạt song điều đó chỉ là thứ yếu, cái chính là do ý thức tự giác của mỗi người dân trong việc chấp hành hương ước, lệ mường nên việc chấp pháp rất nghiêm minh.

(Trích theo "Luật tục xưa của người Mường trong việc bảo vệ một số nguồn lợi của thiên nhiên" của Bùi Huy Vọng đăng trên http://web.cema.gov.vn)