Xứ Thượng... CHÒI ĐỰNG LÚA

Xứ Thượng...

CHÒI ĐỰNG LÚA
...
Bà thích nhất là thóc để trong ấy, đóng kín cửa lớn, cửa sổ, cả cửa kính lại, chuột chỉ còn nước khóc, bà cười phô cả hàm răng chỉ còn lợi...

Thật ra, ông.cũng không muốn để thóc trong phòng ấy lắm. Xưa nay ở Tây Nguyên, thóc mang từ rẫy về, khô cong, bao giờ cũng được trang trọng rước vào chòi lúa và chòi lúa thì được cất riêng, thật đẹp, đến nay vẫn là kiến trúc truyền thống đẹp nhất còn giữ được ở các làng trên này, thường ở rìa làng, về hướng Ðông, là hướng đẹp, hướng thiêng, đối lập với hướng Tây là hướng ma, nơi có đường đi ra nghĩa trang… Lúa để ở chòi khó tránh được chuột nhưng vách bằng tre đan rất khéo, nhiều khi trát thêm đất, nói dại nhỡ cháy làng đi nữa, lúa vẫn còn…

Cho tới nay vẫn vậy, cửa chòi lúa chỉ được khép hờ, không bao giờ phải khóa, đến buộc một sợi dây lỏng lẻo cũng chẳng cần. Ở trên này cũng như mọi nơi thôi, mọi thứ đều có thể bị ăn trộm, chỉ khác duy có thóc lúa thì tuyệt đối không bao giờ. Trong thế giới của người Tây Nguyên, mọi vật đều có yang (thần hay hồn), tự nhiên là xứ sở mênh mông rộn rã sinh động linh hồn, chẳng có gì là vô tri. Người cũng là một trong vô số hồn đó. Riêng lúa là linh hồn Mẹ. Mẹ của mọi linh hồn. Có thể trộm mọi thứ, ai lại đi trộm Mẹ?…

(Theo nhà văn NGUYÊN NGỌC)