PƠ LANG TRÊN TÂY NGUYÊN
Có người bảo pơ-lang là cây gạo, là hoa mộc miên. Thế thì đích thị nó đã là loài hoa của thi ca nghệ thuật, của tâm tưởng con người từ xưa xa lắm rồi. Cùng với kơ-nia, pơ-lang cũng là một loài cây rừng hoang dã đặc trưng của Tây Nguyên, được nhắc nhở và đi vào thơ ca nhạc hoạ nhiều nhất!
Nếu kơ-nia được biết đến do hình dáng hùng vỹ độc đáo của nó thì pơ-lang được yêu thích từ màu hoa đỏ thắm diễm lệ giữa ngàn xanh. Có thể ví kơ-nia là biểu trưng sức mạnh vạm vỡ của các chàng trai Tây Nguyên thì pơ-lang chính là biểu tượng cho những cô gái yêu kiều của xứ sở này.
...
Còn pơ-lang? Sống cộng sinh giữa đại ngàn, phải “cạnh tranh quang hợp” nên pơ-lang luôn vút cao thẳng tắp, đến vài mươi mét. Da cây pơ-lang cũng gần giống da gòn hoặc klor, nhưng lại lởm chởm gai nhọn quanh kín thân cây. Cây đâm nhiều cành ngang đối xứng, đến mùa chi chít những nụ hoa. Hoa bằng bàn tay trẻ con, xoè hình phễu, tựa chiếc ly uống nước, đầu hoa toẽ ra năm cánh mỏng mịn màng đỏ thắm ôm lấy chùm tua nhị đực viền quanh một nhuỵ cái ở chính giữa. Cứ thế, pơ-lang đỏ rừng rực một màu như thắp lửa giữa ngàn xanh. Nhiều bài viết rằng hoa pơ-lang nở vào tháng 3, chớm mùa mưa Tây Nguyên. Thật ra cây gạo ở phía Bắc mới ra hoa vào cữ tháng 3, đến tháng 5 kết trái, còn pơ-lang Tây Nguyên thì vào tháng ấy trái đã khô và nức vỏ rồi, vì Pơ-lang nở vào cuối đông, khoảng tháng 11, Chạp. Người Ba-na có câu: “Hơgâm ploong plang rang noh dĩ sơnăm nao xang truh”! Hoặc: “Pơ yan hơ-le”! (Thấy pơ-lang nở biết “mùa mới” về! - “Mùa mới” tức mùa xuân, mùa Tết, mùa chuẩn bị cho vụ rẫy nương năm mới). Tháng 3 tháng 4 là mùa pơ-lang… “nở trái” chứ không còn nở hoa nữa!
...
Bài hát “Em là hoa pơ-lang” của nhạc sĩ Đức Minh đã đi vào cảm thức mọi người một cách sâu sắc: “Tây Nguyên ơi, hoa rừng bao nhiêu thứ, cánh hoa nào đẹp nhất rừng Tây Nguyên? Ơi ơi… Anh có nhớ buôn làng, nhớ người con gái, nhớ cánh hoa pơ-lang đẹp nhất rừng Tây Nguyên? Ơi ơi… quê hương ơi ơi…
(Trích trong Tản Mạn Pơ-lang của nhà thơ Tạ Văn Sỹ)
Nếu kơ-nia được biết đến do hình dáng hùng vỹ độc đáo của nó thì pơ-lang được yêu thích từ màu hoa đỏ thắm diễm lệ giữa ngàn xanh. Có thể ví kơ-nia là biểu trưng sức mạnh vạm vỡ của các chàng trai Tây Nguyên thì pơ-lang chính là biểu tượng cho những cô gái yêu kiều của xứ sở này.
...
Còn pơ-lang? Sống cộng sinh giữa đại ngàn, phải “cạnh tranh quang hợp” nên pơ-lang luôn vút cao thẳng tắp, đến vài mươi mét. Da cây pơ-lang cũng gần giống da gòn hoặc klor, nhưng lại lởm chởm gai nhọn quanh kín thân cây. Cây đâm nhiều cành ngang đối xứng, đến mùa chi chít những nụ hoa. Hoa bằng bàn tay trẻ con, xoè hình phễu, tựa chiếc ly uống nước, đầu hoa toẽ ra năm cánh mỏng mịn màng đỏ thắm ôm lấy chùm tua nhị đực viền quanh một nhuỵ cái ở chính giữa. Cứ thế, pơ-lang đỏ rừng rực một màu như thắp lửa giữa ngàn xanh. Nhiều bài viết rằng hoa pơ-lang nở vào tháng 3, chớm mùa mưa Tây Nguyên. Thật ra cây gạo ở phía Bắc mới ra hoa vào cữ tháng 3, đến tháng 5 kết trái, còn pơ-lang Tây Nguyên thì vào tháng ấy trái đã khô và nức vỏ rồi, vì Pơ-lang nở vào cuối đông, khoảng tháng 11, Chạp. Người Ba-na có câu: “Hơgâm ploong plang rang noh dĩ sơnăm nao xang truh”! Hoặc: “Pơ yan hơ-le”! (Thấy pơ-lang nở biết “mùa mới” về! - “Mùa mới” tức mùa xuân, mùa Tết, mùa chuẩn bị cho vụ rẫy nương năm mới). Tháng 3 tháng 4 là mùa pơ-lang… “nở trái” chứ không còn nở hoa nữa!
...
Bài hát “Em là hoa pơ-lang” của nhạc sĩ Đức Minh đã đi vào cảm thức mọi người một cách sâu sắc: “Tây Nguyên ơi, hoa rừng bao nhiêu thứ, cánh hoa nào đẹp nhất rừng Tây Nguyên? Ơi ơi… Anh có nhớ buôn làng, nhớ người con gái, nhớ cánh hoa pơ-lang đẹp nhất rừng Tây Nguyên? Ơi ơi… quê hương ơi ơi…
(Trích trong Tản Mạn Pơ-lang của nhà thơ Tạ Văn Sỹ)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét