Xứ Thượng...
CẦU THANG CÁI
...
Với những nhà dài bao giờ cũng có hai cầu thang. Chiếc cầu thang cái to và đẹp được vạc liền từ một khúc gỗ lớn từ dưới lên trên có 5 hoặc 7 bậc, quan niệm của người Ê đê, số 5 và số 7 đều là số rất may mắn. Làm cầu thang cái không đơn giản, từ việc đi chặt khúc gỗ trong rừng đã phải cúng xin Giàng, rồi đưa gỗ về nhà phải cúng nữa thì người đàn bà là chủ nhà mới được cầm búa bửa một nhát đầu tiên, sau đó thì giao cho thợ. Thợ cũng kiêng cữ dữ lắm, suốt thời gian từ 3 đến 5 ngày làm cầu thang không được đùa giỡn, nói tục hay nói gì đụng phạm đến phụ nữ. Hình tượng 2 cái vú là bầu sữa mẹ và cũng chứng tỏ uy quyền của người chủ gia đình là phụ nữ, hay nói văn hoa hơn là ‘’nữ nhi thượng quyền’’. Bầu sữa nhìn vậy đó nhưng nghệ nhân giỏi cũng phải làm mất hai, ba ngày ròng, bởi hai bầu phải y hệt nhau từ cặp núm đến cặp bầu tròn trĩnh y như cùng khuôn đúc chứ to nhỏ chút xíu cũng không được. Cầu thang cái chỉ dành cho bà (mẹ vợ), cho vợ, cho con gái và khách thôi.
Với những nhà dài bao giờ cũng có hai cầu thang. Chiếc cầu thang cái to và đẹp được vạc liền từ một khúc gỗ lớn từ dưới lên trên có 5 hoặc 7 bậc, quan niệm của người Ê đê, số 5 và số 7 đều là số rất may mắn. Làm cầu thang cái không đơn giản, từ việc đi chặt khúc gỗ trong rừng đã phải cúng xin Giàng, rồi đưa gỗ về nhà phải cúng nữa thì người đàn bà là chủ nhà mới được cầm búa bửa một nhát đầu tiên, sau đó thì giao cho thợ. Thợ cũng kiêng cữ dữ lắm, suốt thời gian từ 3 đến 5 ngày làm cầu thang không được đùa giỡn, nói tục hay nói gì đụng phạm đến phụ nữ. Hình tượng 2 cái vú là bầu sữa mẹ và cũng chứng tỏ uy quyền của người chủ gia đình là phụ nữ, hay nói văn hoa hơn là ‘’nữ nhi thượng quyền’’. Bầu sữa nhìn vậy đó nhưng nghệ nhân giỏi cũng phải làm mất hai, ba ngày ròng, bởi hai bầu phải y hệt nhau từ cặp núm đến cặp bầu tròn trĩnh y như cùng khuôn đúc chứ to nhỏ chút xíu cũng không được. Cầu thang cái chỉ dành cho bà (mẹ vợ), cho vợ, cho con gái và khách thôi.
Chiếc cầu thang nhỏ hơn nằm bên hông... là chiếc cầu thang đực, của riêng chồng, con trai, con rể, nó cũng có thể là 3, 4, 5 hay 6 bậc đều được vì với cầu thang này không quan trọng nên không cần kiêng cữ. Nó thô thôi, không đẹp như cầu thang cái đâu và hoàn toàn không có hai bầu sữa.
Ngày xưa nếu ai đó bắt gặp đàn ông trong nhà, có nghĩa là chồng và con trai (đã trưởng thành) chỉ cần đặt chân lên cầu thang cái là bị đưa ra buôn phạt vạ về tội không tôn trọng ‘’quyền nhi nữ’’, ngoài việc phạt bằng hiện vật như tiền hay gà, heo… tùy theo lỗi nặng, nhẹ còn phải mất gà hoặc heo cúng cầu thang nữa. Thời nay hầu như bỏ việc phạt, nhưng ai cũng có ý thức về điều cấm kỵ này, ngay cả khách lạ, khách quen đến nếu có phụ nữ ở nhà họ sẽ mời bước lên bằng cầu thang cái, còn không thì chọn cầu thang đực mà lên thì mới phải phép lịch sự.
...
...
(Trích theo "Điều cấm kỵ từ chiếc cầu thang của người Ê đê" của Ama Trung đăng trên http://baotintuc.vn/)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét