TẢN MẠN... NÔNG LÂM MỤC - NÔNG LÂM SÚC

"Trường cũ trò xưa mất hết rồi
Còn ta với nỗi nhớ khôn vơi
Đêm nay có kẻ ngồi ôm mặt
Dưới gốc sao già để lệ rơi !" (Trần Hoan Trinh)

TẢN MẠN...
NÔNG LÂM MỤC - NÔNG LÂM SÚC

Từ Nông Lâm Mục đến Nông Lâm Súc cái dây mơ rể má ấy nó đã dính với nhau mấy chục năm rồi, mà trong đó già nhất là 62 năm và trẻ nhất là bốn mươi mấy năm.

Xuất phát cái sự gắn bó này theo tôi là bắt đầu từ cái xứ “ rừng thiêng nước độc Bà lao-phẹc” này. Bởi vì cái nhiệm vụ của QG Nông Lâm Mục đến năm 1963 chấm dứt, vì nó đã mọc nhánh cao hơn là Cao Đẳng Nông Lâm Súc đã định cư ở 45 Cường Để Sài Gòn. Cái bảng hiệu QG Nông Lâm Mục Blao được thay bằng Trung học Nông Lâm Súc Bảo Lộc.. Sau năm 1963 một số trường TH NLS khác ra đời, như Cần Thơ, Huế, Bình Dương, Tây Ninh, DarLac…các trường này có dính dự với NLM đâu? Có lẽ từ Blao từ Bảo lộc qua quá trình học tập, ra trường được bổ về các trường khác nằm trong hệ thống Nông Lâm Súc thành ra các trường khác cùng chung dáng dấp của NLS Bảo lộc là xem như QG NLM là đàn anh là họ hàng..

...

Bản thân nó là trung tâm thực nghiệm canh nông lập sau Trung tâm thực nghiệm ( ferme ) nên có tên là Sở Mới. Bắt đầu nền đệ nhất cộng hòa tổng thống Ngô Đình Diệm đặt viên đá đầu tiên xây dựng QG Nông Lâm Mục Blao, sau 8 năm đào tạo các chuyên viên cấp kiểm sự như chừng đã đủ, nếu không vì chiến tranh thì các khóa Cao Đẳng sẽ không về Sài gòn và chưa chắc gì hệ thống Nông Lâm Súc sẽ tiếp nối cơ ngơi này và như thế thì bà con mình sẽ không có anh chị Nông Lâm Mục đâu. Bởi vì trên tấm Bảng Ghi Nhớ đăt trước cổng đã nói lên cái nhiệm vụ của trường là :….TRUNG TÂM ĐẠI HỌC NÀY ĐÃ ĐƯỢC XÂY DỰNG…nếu nó thuận buồm xuôi gió thì cơ ngơi đó sẽ là một đại học .

Nhưng tiến trình Trung Tâm Đại Học đó như các bạn đã thấy không diễn ra nên trường QG Nông Lâm Mục Blao, vào cuối năm 1963 tiễn sinh viên khóa 8 ra trường và tiếp nhận học viên thuộc hệ trung học Nông Lâm Súc đầu tiên...
...

Ngôi trường mà ngày xưa chúng ta đã sống, học tập và làm việc bây giờ không còn nữa, mất đi cái danh xưng của nó . Chúng ta vốn là người Việt mà cái gì thân thương, quí mến đã qua đã mất đi đều là những cái đáng trân trọng, cho nên người ta vẫn thường nói : " người phương Mỹ gặp nhau nói chuyện tương lai, người Tàu nói chuyện làm ăn còn người Việt mình thì nói chuyện quá khứ! "

...

Như chúng ta được biết ít nhiều , cơ ngơi này có tên là trường Quốc Gia Nông Lâm Mục năm 1955 ngày ấy các nhà cửa toàn là loại nhà cao cẳng vách ván lợp tôn mà một số anh chị khóa 1 NLM sau năm 1980 về thăm trường thấy những cơ ngơi như Đại thính đường,nhà học ,Câu lạc bộ... vẫn nghĩ là mới xây dựng sau năm 1975? thực sự nó bắt đầu xây dựng từ năm 1957 với hệ thống giảng đường, nhà giáo sư, văn phòng và 4 lưu xá A,B,C,D ,E và Đại thính Đường như các anh chị em hệ NLS đã thấy.

Đến 1963 thì trường QG Nông lâm Mục Blao đã xong 8 khóa Kiểm sự và 4 khóa Cao Đẳng Nông Lâm Súc thì chuyển sang Trung Học Nông Lâm Súc Bảo Lộc. Năm đầu tiên chỉ có Bảo lộc Tuyển Sinh lớp Đệ Tam , đệ tứ và đệ Ngũ. Sau đó lần lượt là các trường Cần Thơ, Huế...và cứ hằng năm mở thêm.

Năm 1975, hệ thống giáo dục NLS chấm dứt. Trong đó riêng trường Trung học Nông Lâm Súc Bảo lộc còn được duy trì cho đến tháng 12-1976.Ngoại trừ các anh chị em đang học trong năm 1975,trong chúng ta đã có những người là cựu học viên NLS rồi. Nay cái tên ấy không còn nằm ở cổng vào của ngôi trường ngày nào, không có một học sinh mới nào của NLS nữa mà chỉ còn chúng ta : " Thần Dân NLS ". Nó nằm trong mỗi một chúng ta " Vì chúng ta quá ích kỷ, mỗi người đã thẻo đi một miếng, nó không còn ở cái xứ rừng thiêng nước độc ngày nào, bây giờ nó trải ra toàn nước, toàn tinh cầu này, nó là hiện tượng NLS, sự kiện NLS, Lịch sử NLS ..bởi vì bây giờ chúng ta vẫn là thành viên NLS . Chỉ có ở ngôi trường đó , gắn bó cuộc đời ta một cách kỳ lạ , Chỉ có một hệ thống giáo dục như thế mới kết nối chúng ta, anh chị từ Bảo Lộc? Tây Ninh, Cần Thơ, Huế, Định tường, Ninh thuận, DarLac ?... bạn là NLS ? ở đâu ? có học giáo sư X không ? có biết bạn Y không? ta đã thấy, từ một thầy giáo trẻ, một người học trò trẻ , giờ này vẫn người thầy đó vẫn người trò đó vẫn cung kính vẫn thương yêu như ngày nào. Ngày xưa thầy truyền tri thức ngày nay thầy truyền sức sống tình người, ngày xưa bạn bè vui tình thân ái, ngày nay thành bạn già sống với tính tương thân. Tình Nông Lâm Súc Ta là như thế ? quá quí quá lạ phải không? Cho nên tôi xem như chúng ta vẫn đang là những học viên NLS vẫn đang sống đang học trong ngôi trường ấy, nó sẽ vượt thời gian và không gian cho đến một lúc nào đó không còn một thần dân nào nữa !
...

(Trích đoạn "TẢN MẠN NÔNG LÂM MỤC - NÔNG LÂM SÚC" của
BÙI THO. TL 63 đăng trên http://www.nonglamsuctayninh.com/)