Bóng dáng người Thượng...
Nối dây là một phong tục của người Tây Nguyên và các dân tộc ít người sống dọc dãy Trường Sơn, bảo nó lạc hậu cũng được mà bảo nó... nhân văn cũng xong. Nó là sản phẩm đặc trưng của chế độ mẫu hệ. Nếu chẳng may mà vợ chết đi (mà điều này rất hay xảy ra ở thời Tây Nguyên còn lạc hậu, và phụ nữ khi sinh nở bắt buộc phải vào rừng tự làm chòi để sinh một mình, nhiều khi cả tuần chưa thấy về, vào tìm thì cả mẹ và con đã chết tự hồi nào), thì một người trong nhà vợ, chủ yếu là em vợ, nhưng nếu không có em thì đành phải một người khác, có khi là chị, dì, cháu..., may mắn thì ít tuổi hơn, còn không thì nhiều tuổi hơn, bao nhiêu mặc kệ, được cử ra để nối dây.
Chế độ mẫu hệ đề cao vai trò và quyền lực của người phụ nữ, và như thế, người chồng trở thành vật sở hữu của người vợ và dòng họ bên vợ. Tất nhiên là một "vật sở hữu" sang trọng chứ không phải như đầy tớ trong nhà. Ngoài việc hầu như anh ta "không được" quyết định điều gì, thì đồng thời anh ta cũng "được quyền" không phải lo lắng điều gì trong nhà. Đi rẫy (Công việc chính của người dân tộc ở Trường Sơn - Tây nguyên) thì người vợ phải địu con (trước ngực) và gùi đồ sau lưng, người chồng đi không, thậm chí vừa đi vừa véo von ca hát. Về nhà: Giã gạo, vợ, xuống suối lấy nước, vợ, nấu cơm, vợ, đến đẻ cũng một mình người vợ tự hành bằng cách lặng lẽ vào rừng sâu, làm một cái chòi, tự đẻ, bao giờ con cứng, mẹ khỏe thì về. Mười ca như thế thì đến sáu bảy ca mẹ không tròn, con không vuông. Người chồng đi rẫy cùng vợ về là xếp bằng uống rượu và... say. Chao ôi, kể ra thì cũng "mất quyền tự chủ" một tí nhưng... sướng. Nhìn các ông chồng bây giờ mà... thương. Vừa "mất quyền tự chủ", vừa phải hùng hục kiếm tiền, làm tất cả mọi việc thượng vàng hạ cám trong nhà, thế mà hễ cứ đàn đúm với bạn bè một tí là mắt phải mắt trái đảo như rang lạc liếc vợ xem "nó" cười hay "nó" nhăn. "Nó" trở thành hàn thử biểu cho mọi quan hệ ứng xử của chồng. Khổ không dám kêu khổ đã đành mà sướng cũng không dám kêu sướng thì mới đau thương (như khi xem bóng đá lúc hai giờ sáng chẳng hạn. Muốn reo lắm nhưng liếc thấy "sư tử" đang say giấc đành nuốt cục sướng vào bụng, tự lấy tay thụi vào đùi cho... đã thèm).
(Theo Nguyên Ngọc trong CHUYỆN NHỮNG NGƯỜI ĐÀN BÀ ĐÃ ĐI QUA CUỘC ĐỜI ANH HÙNG NÚP)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét