Nghệ thuật trang trí hoa văn trên vải thổ cẩm chính là nét đặc trưng tạo nên văn hóa không thể trộn lẫn của người Ê-đê...
HOA VĂN Ê ĐÊ
*Thông tin Mỹ thuật số 15-16
...
Đối với việc tạo hoa văn, công việc đòi hỏi người dệt phải nắm bắt ý đồ từ khi mắc sợi. Mỗi loại hoa văn có số sợi dọc, sợi ngang, kỹ thuật nâng và hạ sợi hoàn toàn khác nhau. Thông thường trên một khổ vải rộng 0,9 m, người Eđê tạo những đường diềm nhỏ ở hai đầu biên vải. Phần hoa văn chính tập trung cách biên một chút, rộng khoảng 20 – 30cm và một số đường trang trí nhỏ chạy giữa thân vải.
Nền vải Eđê nhìn chung không sáng và sặc sỡ như vải của các tộc người phía Bắc hoặc người Mnông lân cận. Màu vải hầu như đen hoặc chàm sẫm. Nổi trên nền tối đó là những dải màu tương phản như đỏ, vàng nhưng do độ mảnh mai của các đường diềm nên sự tương phản mạnh mẽ lại trở nên khá chìm lắng. Trong những bộ trang phục Eđê, màu sậm làm tăng tính trang nghiêm, đứng đắn, còn màu vàng, đỏ lại mạnh mẽ, lôi cuốn sự chú ý. Sự phối màu giữa đỏ - đen, đỏ - chàm sẫm, đen – vàng khiến dải hoa văn tạo nên hiệu ứng sinh động, là điểm nhấn của cả bộ trang phục.
Hoa văn
Dải hoa văn chiếm diện tích từ 1/4 đến 1/3 bề mặt vải, gồm những chuỗi họa tiết, lá cây, con thú được cách điệu dưới dạng hình học chạy dài liên tục suốt chiều dài vải như: hoa văn rau dớn, cối giã gạo… ước tính có khoảng 48 loại hoa văn thường gặp. Ngoài ra còn có các loại đường thẳng, đường dích dắc, cong, gãy nằm song song theo dải hoa văn.
Đỉnh cao của nghệ thuật trang trí hoa văn trên nền vải Eđê là kỹ thuật kteh. Chỉ những bộ lễ phục Eđê ngày xưa mới sử dụng kỹ thuật thêu tay này để trang trí. Kỹ thuật kteh thể hiện trên một khổ vải hẹp từ 5 - 6cm, gồm hai màu chính là đỏ và trắng – gọi là đêc. Những hoa văn bố trí trên đêc luôn đăng đối hài hòa. Một chuỗi những hạt cườm “ktơr adũ” màu trắng sáng xếp san sát trên phần biên. Đêc được may hoặc kết đè lên phần vải cần trang trí như chân khố, chân váy,…
Hoa văn còn là tiêu chuẩn để đồng bào Eđê phân loại trang phục. Họ gọi tên các bộ váy áo dựa vào loại hình hoa văn. Nam giới có các loại khố kpinteh, kpindrai, kpindruech thêu dệt những dải hoa văn có giá trị, ngoài ra còn có hai loại kpinmlang và kpinbăn trang trí đơn giản. Trên váy áo nữ giới hoa văn tập trung ở gấu váy, gấu áo, đường viền tay. Với váy nữ có 3 loại yêngdí, yêngkdruech piek (váy hoa xanh) và yêng đêc (váy có hoa văn đêc). Đi đôi cùng váy khố là các loại áo nam nữ như ao kor (áo cụt tay), ao đrêc ănk đrai (áo hoa con rồng), ao đêc krưk grự (áo hoa đại bàng dang cánh). Trên mỗi vai áo nữ đính những hàng hoa, kim sa thành dải từ 15 - 25cm. Những điểm nối nách áo, viền váy, viền khố được kết chỉ đỏ trang trí đè lên các điểm nối.
...
H.T.D.T.
* Trích đoạn trong bài "Thổ cẩm Ê Đê"của H.T.D.T. đăng trên http://mythuat.edu.vn/.../thong-tin-my.../tho-cam-e-de/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét