Giới thiệu về tôi

Ảnh của tôi
Buôn Ma Thuột, Tây Nguyên, Vietnam

Thứ Ba, 24 tháng 11, 2020

HOA DÃ QUỲ VÀ THƠ ĐẶNG BÁ TIẾN *Ngô Minh

 

Xứ Thượng

17 tháng 11 lúc 07:56 
Đã chia sẻ với Công khai
Công khai
Mùa đông lặng lẽ về xứ Ban mê... những cánh hoa quỳ vàng nở đầy trên đường vào Buôn Trăp quê tôi...
HOA DÃ QUỲ VÀ THƠ ĐẶNG BÁ TIẾN
*Ngô Minh
Chỉ riêng em Cúc Quỳ màu nắng
Chiều nay vẫn vàng đến bỏng tim ai…
Hai câu thơ da diết về hoa dã quỳ của Đặng Bá Tiến làm tôi cứ lan man nhớ những ngày ở Buôn Ma Thuột cuối năm 2017. Nhớ những ngày uống rượu Ma-kông say cùng Đặng Bá Tiến, Lê Vĩnh Tài, Hồ Đăng Thanh Ngọc, Nguyên Quân , Võ Quê… Nhớ rồi vui. Nhớ rồi buồn. Lần đầu tiên tôi được dự trại viết của Hội Nhà văn Huế ở Khu du lịch Đầu Nguồn, Đăk Lắk thật đẹp, đến 20 ngày. Hai mươi ngày chỉ uống rượu, viết và đi . Bảy mươi rồi vẫn thèm đi. Từ lâu, trong tâm khảm tôi, một đứa con của miệt biển Quảng Bình, Tây Nguyên là rừng đại ngàn nguyên sinh, là hổ gầm, vượn hú, là từng đàn voi rừng, là bè lao thác dữ; Tây Nguyên là cồng chiêng lửa múa, là nghiêng ché rượu cần, là Bài ca Đam San kể đêm nhà dài, dài theo năm tháng, Tây Nguyên là bí ẩn cội nguồn….Và mấy chục ngày tôi quyết đi tìm hình ảnh Tây Nguyên mà tôi hằng ngưỡng vọng! Thơ Đặng Bá Tiến như hoa dã quỳ Tây Nguyên gọi tôi đi…
Từ Buôn Ma tôi đã đi cả trăm cây số đến bên sông Krông Năng, bên các bản làng người Ê Đê, Gia Rai nhưng không hề thấy bóng dáng đại ngàn. Chỉ điệp trùng những đồi đất đỏ ba zan cây cối lúp xúp cùng lau sậy và những nương cà phê bạt ngàn và hoa quỳ vàng rói rói. Hoa quỳ như nụ cười thời gian động viên tôi. Tôi chỉ gặp chục cây cổ thụ rừng xưa còn sót lại bên đường cái quan ở xã Phú Xuân, huyện Krông Năng, Nghe nói ngày xưa khu rừng nhỏ này là nơi ở của nhà thơ Thái Ngọc San từ Huế đi “kinh tế mới” cùng dân vào đây khai hoang dựng làng, nên không ai nỡ chặt. Tôi chăm chú ngắm mấy cây rừng đứng cô đơn trong gió như một nỗi niềm.
Không tìm thấy rừng tôi về đọc thơ Đặng Bá Tiến. Và đây, mùi rừng , sắc rừng thơ vào trang sách : Còn đâu những tháng ba trời đất thơm lừng/ trăm thứ hoa rừng đua nhau khoe sắc/ ong đập cánh cho ngợp trời phấn rắc/ mật ngọt như mưa dưới tán biếc ròng ròng ( Tiếng tù và và Ma-Kông) . Cái anh chàng nhà báo dân Hà Tĩnh này không biết thành người Tây Nguyên từ bao giờ mà nghe được tiếng dòng sông Se-rê-poc từ ngàn xưa âm vọng giấc mơ còn ấm: Sê-rê-poc ơi, tôi nhớ những bầy công xòe xiêm y ngũ sắc lượn bay với bạn tình/ tôi nhớ những thảm cỏ xanh trưa vàng có chú nai con nằm day vú mẹ/ nhớ tiếng gà rừng chiều lung linh dập dờn trong khóm lá/ ai hú gọi ai đến uống mật ong rừng….. Bài thơ lục bát Trở lại rừng xưa của Đăng Bá Tiến viết về rừng Bản Đôn đọc nghẹn như một vết thương đang mưng mủ: Ngàn lau xao xác u sầu/ Rừng xưa đã hóa nỗi đau nhân tình . Và tôi tìm được rừng xưa trong thơ : Cái thời công múa cùng nai/ Lá xanh giăng tán thành hai từng trời/ Tôi như đứa trẻ trong nôi/ Nằm nghe cây hát những lời đung đưa / Thấy trong hoa lá chuyển mùa/ hồn rừng xao xuyến như vừa biết yêu…
Dọc dài Tây Nguyên ngút ngàn đồi lau như mộ rừng nhấp nhô trùng điệp. Tôi về Bản Đôn, sông Sê-rê-póc cạn nước. Tôi về Phú Xuân, đứng bên sông Krông Năng khô mắt nhớ . Nước cạn, những hòn đá trọc đầu nhấp nhô như con của thủy thần ngoi lên tìm nước. Những mùa khô Tây Nguyên và nạn khai thác rừng, khai thác mạch nước ngầm bừa bãi đã làm cho các dòng sông lớn như sông Ba, sông Sê-rê-pốc, sông Sê San đều đang chết dần vì khô kiệt. Rừng nguyên sinh liên tục bị tàn phá, các dòng sông khát nước và vì thế, đương nhiên các hồ nước không còn nhận được nước từ bất cứ nguồn nào. Tôi đã về ngồi thuyền chạy vòng quang Hồ Lắk. Bà con dân làng kể rằng, mực nước hồ Lắk vào thời điểm này đã rút xuống thấp hơn mấy năm trước. Một nhà báo đã viết: “Hồ Lắk trông mỏng quẹt như một miếng gương”. Không ai còn dám khẳng định, biển nước trời ban cho Tây Nguyên lớn thứ hai sau hồ Ba Bể tồn tại đến bao giờ. Một phụ nữ M’nông đang phơi lúa ở con đường bên hồ cho biết : “Nói hồ Lắk cạn kiệt là nói thiệt đó! Vài năm trước, xuống mép hồ là phải đi thuyền. Bây giờ, đáy hồ bị bùn bồi lên, có nơi lội ra được”.
Chỉ còn sông, chỉ còn nước trời chảy trong câu chuyện miên man của dân bản và trong thơ Đặng Bá Tiến thôi. Nhà thơ như sinh ra đã là đứa trẻ Ê đê, M’Nông, Gia rai, Ba Na mẹ địu trên lưng . Nên dòng sông Sê-rê-póc thức dậy sống động từng hơi thở trong thơ Đặng Bá Tiến: Con sông trong cho chiều Bản Đôn em khỏa thân bơi giữa dòng nước mát/ để đêm đến em ngồi bên tôi ngắm trăng cũng mát rượu cánh tay mềm/ con sông của cá anh vũ, cá lăng, cá rô cờ/ nướng trui trên than hồng thơm ba ngọn núi/ nấu canh chua lá me ăn thì nhớ suốt đời… ( Se-rê-poc mơ và thực). …Có giấc mơ, nụ cười của đứa con mỗi chiều ngồi trên cầu thang đợi mẹ /…/ có giấc mơ về bến nước một thời con gái tắm truồng khoe vú cười ran như bồ chao vỡ tổ / giấc mơ về một thời rừng xanh đầu ngõ làm bạn với công xanh làm bạn với nai vàng…( Người đàn bà mang gùi, ĐBT)
Đăk Lăk, Tây Nguyên là xứ sở của voi. Voi là loài thú lớn nhất của rừng đại ngàn. Chúng tôi đến Hồ Lak, đi thuyền, thưởng thức ẩm thức và đợi xem voi. Đợi mãi đến chiều mới có hai chú voi lội qua hồ. Anh em đua nhau chụp ảnh, vì sợ không thấy voi ở đâu nữa!. Sao voi giờ hiếm vậy? Buôn Đôn là Buôn voi. Nơi nổi tiếng nhiều voi nhất nước ta. Nhưng “buôn voi” còn là chuyện săn voi, mua bán voi từ bao đời nay rất kỳ thú ở xứ Tây Nguyên huyền thoại này. Hơn 10 năm trước, tôi đã ngồi uống rượu với cụ May Phăl, một người săn voi giỏi ở Buôn Đôn . Cụ May Phăl trong đời mình đã bắt được 200 chú voi rừng, cho đến khi săn voi bị cấm. Nhưng cụ bảo cụ chưa phải Kru . Thợ săn voi giỏi ở Buôn Đôn đều được xếp thứ hạng. Lừng danh như người anh hùng, dũng sĩ gọi là Kru. Ở Buôn Đôn tới nay, có khoảng 30 Kru lừng danh. Còn hạng thợ săn bắt được từ 14 con voi rừng trở xuống gọi là Păcsai thì ở Buôn Đôn nhiều lắm.
Kru nổi tiếng phải kể đến Vua săn voi Khun-zu Nốp (N' Thu K'Nul) lừng danh, là một ông Vua không ngai! Bây giờ còn có cả khu mộ vua săn voi Khun-zu Nốp bên dòng sông Sê rê pôc. Ama Kông tên thật là Y Prông Êban, là cháu ruột của vua săn voi Khun-zu Nốp, ông sinh năm 1909. Ông đã săn được 298 con voi. Mùa xuân 1996, 90 tuổi ông vẫn đi săn được voi rừng. A Ma Công đã tìm ra một thang thuốc rừng Tây Nguyên mang tên ông gọi là thang A Ma Công. Thang thuốc này giúp ông có sức khỏe để săn voi và để mang lại hạnh phúc cho mấy đời vợ….
Tôi hơi miên man về các Kru săn voi Buôn Đôn xưa, mà quên mất câu nói của cụ May Phăl mười năm trước :” Bây giờ rừng bị chặt hết rồi, voi không có chỗ sống, không có cái ăn, nó đi theo Giàng hết rồi! Voi rừng đi theo Giàng còn voi nhà Buôn Đôn thì chết dần chết mòn do khai thác chúng quá sức. Nguy cơ voi Tây Nguyên chỉ còn trong phim ảnh là điều đã được báo động từ lâu! Thôi thì ta về với voi trong thơ Đăng Bá Tiến: Ta là voi đã mất bạn tình/ Một mình đứng trong chiều nhai nắng/ mắt hoen lệ nhớ thời xa vắng/ thời rừng già huyền bí thiêng liêng/ Thời đại ngàn là xứ sở thần tiên/ xứ sở cho những cuộc tình động đất…/.../…Ôi cái thời rừng trùng điệp vây quanh/ Ta là đế vương giữa đại ngàn giàu có/ Là lãnh chúa của đàn đàn muông thú/ Là tất cả những gì ta muốn ta mê… (Lời con voi Bản Đôn). “Năm năm Bản Đôn vắng tiếng ông cười/ con voi già thường dẫm chân hỏi đất…( Nhớ Ma-kông) . Bằng tài hoa của mình, thi sĩ đã giữ cho bây giờ, và cho muôn đời sau những thi ảnh, những hình tượng Tây Nguyên đang dần mất. Rồi cuộc sống sẽ làm nên những sắc màu Tây Nguyên khác. Giàu có hơn. Sang trọng hơn. Hiện đại hơn! Nhưng những gì đã mất là vô cùng quý giá, những mùa săn voi, mùa cồng chiêng nơi bản xưa, những bức tượng nhà mồ truyền thống, những trường ca Đan San, Xing Nhã già làng kể khan bên bếp lửa nhà rông đêm đêm.v.v..sẽ không tìm thấy nếu không có những bảo tàng, những trang thơ như thơ Hồn Cẩm Hương của Đặng Bá Tiến! Cám ơn nhà thơ!
Hồn tôi bỗng vang lên tấu khúc. Trăm cây số không gặp đại ngàn, chỉ gặp bạt ngàn cà phê và Hoa Quỳ vàng đang cười trong nắng. Âu đó cũng là niềm an ủi! Tây Nguyên ơi. Nỗi nhớ hóa vàng .. Nỗi đau hóa vàng. Nỗi nhớ hóa thơ. Hồn đại ngàn xưa thương người hóa dã quỳ ngùn ngụt dâng vàng!
Chỉ riêng em Cúc Quỳ màu nắng
Chiều nay vẫn vàng đến bỏng tim ai…
Đăk Lak- Huế 2017 - 2018
NGÔ MINH
Hình ảnh có thể có: thực vật, hoa, cây, ngoài trời và thiên nhiên
San Lê Thị, Ly Đinh và 178 người khác
58 bình luận
6 lượt chia sẻ
Thích
Bình luận
Chia sẻ

Bình luận

  • Ly Trinh
    Mùa hoa dã quỳ
    Mùa này lên Đà lạt doc bên đường dã quỳ đẹp lắm đó a. 
    Thượng Xứ
    1
  • Trần Đình Chỉ
    Bài viết của nhà thơ xứ Huệ bình về các bài thơ của nhà thơ Hà Tịnh thật là da diết và... đọc xong cảm nhận thấm đẫm và buồn!
    Cảm ơn anh 
    Xứ Thượng
     sưu tầm bài viết này, bài mô anh đưa lên cũng tuyệt cả.
    2
  • Kha Nguyen Cong
    Ngày xưa mỗi lần đi học ngang qua hàng rào phi trường L19 hoa dã quỳ nở vàng ven đường, nhưng không biết tên, đám bạn gọi là cúc dại vì lá giống hoa cúc. Hôm nay nhìn những bông hoa này kỷ niệm ngày xưa chợt ùa về.
    Hình ảnh có thể có: cây, thực vật, bầu trời, ngoài trời và thiên nhiên
    9
    • Thích
    • Trả lời
    • 1 tuần
    • Đã chỉnh sửa
    Xem thêm 10 phản hồi
  • Hien Nguyen
    Hoa dã quỳ không những tô điểm nét đẹp mà còn làm cho đất thêm phì nhiêu
    3
    • Yêu thích
    • Trả lời
    • 1 tuần
    Xem thêm 1 câu trả lời
  • HongDiep Tran
    Ngày xưa đi học , bọn con gái hái lá hoa Quỳ , buộc lại làm cầu đá . Nghĩ lại vẫn còn thương 👍
    1
    • Yêu thích
    • Trả lời
    • 1 tuần
  • Ông Bà Nội
    Hoa này còn dùng để tắm ghẻ nha
    2
  • Tieu Hong Pham
    Bài viết hay quá !
    1
    • Yêu thích
    • Trả lời
    • 1 tuần
  • Hung Do The
    Từ năm 1975 đến 1985, cơ bản "chúng" giải quyết xong rừng Tây nguyên. (Xoa tay). Đến khoảng năm 1990 thì các xí nghiệp chế biến gỗ coi như hoàn tất nhiệm vụ lịch sử, đóng cửa, giải thể hầu hết. (Lại xoa tay). Rừng hình thành trong nhiều ngàn năm chúng… 
    Xem thêm
    7
  • Nguyen Thai Hai
    Dã Quỳ loài hoa Tây Nguyen đại ngàn đi vào thơ ca ,lãng mạng của nhìu nhà văn & thi sĩ ,, mộc mạc ,vàng tươi ,, lung linh theo gió ôi Dã Quỳ !! 🌺
    3
    Xem thêm 2 phản hồi
  • Hoàng Hạ
    Đẹp quá nhỉ bạn
    1
    • Yêu thích
    • Trả lời
    • 1 tuần
  • Thi Duyen Nguyen
    Yêu lắm
    1
    • Yêu thích
    • Trả lời
    • 1 tuần
  • Đặng Thị Tầm
    Đọc bài của anh Đạt, nhớ Tây nguyên quá!
    1
  • Mai Trang Ho Dac
    Ngày xưa cây dã quỳ còn chữa ghẻ ruồi “ ghẻ tàu” là vô địch!
    1
  • An Trinh
    Bài viết làm những người con xa Tây Nguyên ngậm ngùi !!!😢😞💘
    2
    • Yêu thích
    • Trả lời
    • 1 tuần
    • Xứ Thượng
      An Trinh
       Chúc cho chị nhiều nhiều sức khỏe và phát tài...
    • An Trinh
      Xứ Thượng
       không mong phát tài chị mong đủ sức khỏe để về VN một chuyến gặp bạn bè xưa và cậu bạn nhỏ
      Hình mới chụp sáng nay nộp đơn làm Pass Port mới , cái cũ hết hạn rồi , tốn tiền rồi...
      Hình ảnh có thể có: 1 người, ảnh cận cảnh
      1
      • Yêu thích
      • Trả lời
      • 6 ngày
    Xem thêm 1 câu trả lời
  • Ju Lia
    Cái thời 8x,9x tụi con. Cứ mùa 20/11 đi múa trên lưng gùi toàn ngắt hoa dã quỳ cho tiết mục thêm rực rỡ. Ngày ấy nhà nào cũng để hàng rào hoa dã quỳ...nhưng nay chặt hết trơn. Trong buôn chẳng nhà nào có nữa.
    1
    • Xứ Thượng
      Ju Lia
       Đúng vào mùa hoa dã quỳ ... các cháu đã có những ngày vui kết nối tình cảm học trò với nhau và với thầy cô nhiều ý nghĩa. Giờ rất khác khi nhìn vào thời đại của "dich vụ" là chính!
  • San Lê Thị
    Thời còn đi học mùa hoa dã quỳ bọn mình thích lang thang...dọc theo các con đường màu vàng bất tận.
    1
    Xem thêm 3 phản hồi
  • Phạm Nguyễn
    Trên đường Pleiku Banme hoa này đang nở rộ đẹp vô cùng. Banme mình còn ít quá
    1
    • Yêu thích
    • Trả lời
    • 6 ngày
  • Trudy Le
    Hoa dep qua !
    1
    • Yêu thích
    • Trả lời
    • 6 ngày
  • Hai Pham Thi
    Dã Quỳ ,Dã Quỳ không lộng lẫy , không tỏa hương nhưng cũng đi vào tâm hồn không ít người có chút kỷ niệm thơ bé .Giản dị thôi nhưng có ai tặng Dã Quỳ cho người thương chưa ? Hoa dại bên đường như tình em thơ ngây , người còn nhớ chăng?
    2
    • Yêu thích
    • Trả lời
    • 6 ngày
  • thanh thủy thanh thủy
    Lá này trị ghẻ cộng sản là nhứt nhe ...
    1
  • Co Doc Soi
    hoa dã quỳ loài hoa mộc mạc và thân thiết với tuổi thơ của cháu
    1
    • Yêu thích
    • Trả lời
    • 5 ngày
  • Nguyễn Thái
    Nhớ ,nhớ thật nhiều những bông hoa dã quỳ nhiều như rãi thảm những chốn đi về của dân bản địa ....một thuở
    1
    • Yêu thích
    • Trả lời
    • 4 ngày
Người đăng: vào lúc

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Đăng ký: Đăng Nhận xét (Atom)