BUÔN LÀNG ẤY XA RỒI !

Ngày xửa ngày xưa ở Ban mê ...

BUÔN LÀNG ẤY XA RỒI !

...
Trước đây, TP. Buôn Ma Thuột có hàng chục buôn làng truyền thống của người Êđê bản địa, giờ điểm lại số lượng chỉ còn đếm bằng đầu ngón tay! Và số buôn làng này cũng không còn nguyên vẹn như xưa. Chỉ trong vòng 10 năm qua, trên địa bàn Buôn Ma thuột đã có ít nhất 3-4 buôn làng biến mất. Buôn Kô Sia, Păl Lăm, Thah Rông, Buôn Bông… chỉ còn lại là cái tên trong ký ức của người già. Những buôn làng còn lại hiện cũng đang đối mặt với nhiều thách thức, nguy cơ bị lãng quên và xóa bỏ.

Nổi lên trong số đó, phải kể đến buôn Akô Dhông-một trong những điểm đến tham quan du lịch hiện nay trên địa bàn thành phố. Bất kỳ ai vào thăm buôn này đều nhận thấy không gian truyền thống xưa bị phá vỡ bởi những ngôi nhà bê tông cao tầng và hiện đại. Nói như một cư dân ở đây: Mặc dầu nó được xây dựng phía sau những ngôi nhà sàn cổ kính nhưng không thể giấu được sự nặng nề, lạc lõng trong không gian yên bình, luôn gắn bó với rừng, với bến nước như trước...

Những buôn làng khác trong thành phố này cũng trong tình cảnh tương tự. Mí Hiao, ở buôn Ea Nao (xã Ea Tu) tiếc nuối: Chỉ cách đây vài năm, những ngôi nhà dài ở đây vẫn còn khá nhiều và được bà con giữ gìn hầu như nguyên vẹn. Xung quanh những ngôi nhà truyền thống ấy là rẫy vườn, cây cối tươi tốt quanh năm, nên ai cũng bảo cái buôn này thật đẹp, thật nguyên sơ. Vậy mà bây giờ, nhà xây mái bằng mọc lên san sát trên những khu vườn bị băm nhỏ và không còn những khoảng xanh mênh mông thiên nhiên như trước, làm nhiều người lầm tưởng đó là những dãy phố hiện đại chẳng khác gì ở trung tâm thành phố.

Còn buôn Jù (xã Hòa Thuận) cũng không lấy gì làm lạc quan lắm trước “vấn nạn” gìn giữ, bảo tồn buôn làng truyền thống của cha ông... Nhà sàn được hạ xuống để xây nhà bê tông phục vụ buôn bán; vườn rẫy được chia năm, xẻ bảy cho con cháu và anh em để khai thác, sử dụng (nuôi heo, gà trang trại…)-thành ra mạch sống và sinh hoạt trong buôn đã “lạc điệu” đi rất nhiều. Và cũng chính sự “lạc điệu” này là nơi bắt đầu cho sự biến dạng theo hướng thiếu tích cực trong buôn làng hiện nay.

Có thể nhận thấy những tác động mạnh mẽ và dữ dội từ đời sống đương đại vào không gian (và cũng là đơn vị hành chính duy nhất-là buôn làng theo tổ chức xã hội xưa mà nhà dân tộc học Dambo từng nghiên cứu vào những năm 20 của thế kỷ trước) đã khiến nó bị tổn thương thật sự. Đầu tiên, từ những nơi có đời sống văn minh hiện diện; sau đó lan dần đến các vùng xa xôi, hẻo lánh như một sức mạnh không thể cưỡng lại được.
...
(Trích đoạn theo "Bao giờ buôn làng trở lại ngày xưa?" của Đình Đối đăng trên http://www.linhnganiekdam.vn/)