Xứ sở ban mê lạ kỳ... đến bụi mà cũng nhớ...
"THÀNH PHỐ BỤI ĐỎ" TRONG THƠ NHƯ THƯƠNG
*Lê Hữu
*Lê Hữu
Dạo sau này tôi ít có đọc thơ và cũng ít đọc trọn tập thơ nào. Dường như những bài thơ hay ngày càng ít đi. Lâu lâu “bắt” được một bài thơ hoặc một câu thơ hay thật là thú vị. Một bài thơ hay không bao giờ cũ, như cái đẹp còn ở lại với ta mãi.
Thường, tôi đọc thơ rất chậm. Thơ không thể nào đọc nhanh được, tôi cho là vậy. Thơ không thể đọc vội vã, gấp gáp, đọc lướt qua như là đọc các mẩu tin chính trong tờ báo hàng ngày. Thật khó mà đọc và thưởng thức thơ theo lối ấy. Tôi chắc những người làm thơ cũng ít ai muốn thơ mình được đọc theo lối ấy. Đọc thơ, tôi đọc thong thả như là “nhấm nháp” thơ, nhấm nháp từng ngụm trà, từng ngụm café, từng mẩu bánh, để kéo dài thêm ra cái thú thưởng thức thơ thật chậm rãi, thật từ tốn. Thơ đọc theo cách ấy có vẻ dễ “ngấm” hơn, có vẻ “ngon” hơn và có vẻ “thơ” hơn.
Tôi gần như đã đọc thơ Như Thương theo cách ấy, và “bắt” được những câu thơ hay cũng bằng cách ấy.
Thế nhưng, biết thế nào là bài thơ hay, câu thơ hay? Khen một bài thơ hay cũng giống như khen một bức tranh đẹp, dễ rơi vào chủ quan. Người này nói đẹp, người kia nói không đẹp. Người này nói bài này hay, người kia nói bài kia mới hay. Vậy thì, câu thơ hay chắc phải là câu thơ tôi và nhiều người yêu thơ khác đều cho là... hay.
Chẳng hạn những câu thơ như thế này:
Dường như cô bé rất hiền
tay ngoan cặp sách, mắt viền ngây thơ
Dường như ai đó tình cờ
theo chân guốc nhỏ bất ngờ sau lưng…
(Tiểu Thư)
Chữ “ngoan” dùng như là động từ nghe hay hay, là lạ, và chỉ thấy trong thơ Như Thương (những người làm thơ khác chắc sẽ viết “tay ôm cặp sách”). Và động từ “viền” ấy nữa, nghe rất mới, rất lạ. Đến hai chữ “bất ngờ” trong câu thơ cuối thì thật… bất ngờ, cứ như là bất ngờ quay lưng lại bỗng giật mình thấy anh chàng đứng sau lưng mình từ lúc nào.
Trong những trang thơ của Như Thương ta vẫn bắt được những câu thơ hay đến... bất ngờ như thế, như là:
Lạ chưa ánh mắt vô cùng
Lặng im, nhưng đã nghìn trùng có nhau
Nên duyên e ấp má đào
Gót chân em chợt lao đao hồn người
Hai chữ “vô cùng” ấy nghe thơ... vô cùng. Lại còn “nghìn trùng có nhau” nữa, tưởng như không có cách nói nào hay hơn và thơ hơn. Đến hai chữ “lao đao” ấy thì thật... chết người. “Lao đao hồn người”, tôi chưa nghe ai nói thế bao giờ. Nói “lao xao”, “xôn xao” hoặc “nôn nao” thì cũng hay vậy, nhưng không thể nào hay được bằng “lao đao”. Hoặc là:
Em, hồn cánh mỏng. Lòng ta
men theo lối cỏ một tà áo vương…
(Áo Quỳ Vàng)
Động từ “men” ấy nghe rón rén, dìu dặt và rất thơ. Chữ thứ sáu và chữ thứ bảy nối nhau (tà/áo) trong câu thơ nghe vừa “mướt” vừa vấn vương, vương vấn.
Cũng đâu phải chỉ có “một tà áo vương”. Tôi nhớ, trong lúc đi tìm những câu thơ “minh họa” vẻ đẹp mềm mại và trữ tình của chiếc áo dài phụ nữ truyền thống của người Việt mình, tôi bắt gặp những câu lục bát thật là đẹp trong thơ Như Thương.
Thôi như chiếc lá vàng rơi
Áo bay theo gió hát lời bình yên…
(Áo Bay)
Chưa hết:
Thôi thì anh, cánh chim bay
Em tà áo mỏng theo mây nghìn trùng…
(Vàng Thu)
Áo bay mịt mù theo gió theo mây, như cánh chim đã bay mất, như tình đã vụt bay.
Vẫn chưa hết:
Giữ hương gió của đêm qua
Giữ em một thoáng áo tà mỏng bay
Giữ câu lục bát như mây
Giữ trăng sao của đắm say đất trời…
(Vòng Xoay)
Tôi hiểu vì sao nhiều người yêu thích thơ lục bát của Như Thương. Những câu lục bát cũng mềm mại, cũng dịu dàng như vạt áo dài lay động nhè nhẹ trong nắng sớm trong gió chiều.
Phải chi quá khứ về gần
tháng năm đã chẳng bâng khuâng bốn mùa
Phải chi mưa chẳng là mưa
chỉ phơn phớt nhẹ cho vừa nhớ nhau…
Phải chi lá chẳng nhuộm vàng
mùa đông quên bẵng dịu dàng môi em…
(Quá Khứ)
Đôi lúc, ta còn gặp những câu thơ thật “lạ”, đọc lên nghe như là… “tách trà thơm nở hạt thiền trong veo”.
Em về với lọn tóc mai
Ngồi bên đồi lá nhớ hoài biếc xanh
Mai kia chồi nhú trăm nhành
Bạt ngàn ấp ủ hóa thành trà hương
Nắng, mưa, sương của Vô Thường
Ta-Em hội ngộ quãng đường tâm duyên
Đất Trời mở cõi uyên nguyên
Tách trà thơm nở hạt thiền trong veo…
(Hạt Thiền Trong Veo)
Nhiều lắm, kể mãi không hết, những câu thơ trong vắt “trong veo” như thế. Nhưng thôi, còn phải… để dành cho người đọc của Bụi Đỏ Si Mê nữa chứ.
Thế nhưng, vì sao lại có chuyện “bụi đỏ si mê”?
*******
Thơ em là giọt nắng
của chiều hoàng hôn rơi
Thơ em là giọt mưa
của đêm buồn rưng rức
Nàng thơ Như Thương từng có lần tự giới thiệu về thơ mình như vậy. Những giọt nắng vàng phai của buổi chiều tàn và những giọt mưa đêm lặng lẽ rơi xuống thành phố nhỏ êm đềm ở Florida–quê hương thứ hai của nhà thơ–cũng đánh thức những nhớ thương dịu dàng về thành phố nào xa xăm trong trí tưởng. Ban-mê-thuột, với biệt danh “Buồn-muôn-thuở” nghe… buồn buồn làm sao, và với vẻ đẹp của những bông dã quỳ hoang dại mọc lên khắp miền đồi núi, như tấm áo màu vàng rực khoác lên thành phố miền cao nguyên đất đỏ ấy, từ thuở nhà thơ còn là cô nữ sinh hay mơ hay mộng và… chớm biết yêu.
Hôn em, vàng nụ dã quỳ
Nụ tình thơ, độ xuân thì năm xưa
Sân trường áo trắng sớm trưa
Lối mòn đất đỏ, cho vừa yêu em
Ngoan ngoan cặp sách êm đềm
Trang thơ tình bỗng chợt mềm trái tim
Cô bé “ngoan ngoan cặp sách êm đềm” ấy, cô nữ sinh áo trắng Như Thương ấy từng sống những năm tháng tươi đẹp nhất của một đời người nơi thành phố ấy, nơi sân trường, lớp học ấy, nơi cô từng hái những “nụ tình thơ” đầu tiên của mối tình đầu thuở học trò còn in dấu trên những “lối mòn đất đỏ” thân quen.
Thế rồi, một ngày kia, những năm tháng êm đềm vụt biến mất. Cơn bão tàn khốc của lịch sử đã cuốn phăng đi tất cả. Thế rồi, một ngày kia, cô đành bỏ trường bỏ lớp, bỏ lại sau lưng thành phố thương yêu đầy ắp những kỷ niệm, bỏ lại sau lưng những cánh đồng dã quỳ màu vàng rực hoang dại. Cô đi biệt, đi mãi không về, để bao người mỏi mắt trông chờ.
Thôi ta như cánh hoa vàng
đợi em về lại ngắm hoàng hoa xưa… (Dã Quỳ)
Cô đi biệt, đi mãi không về, mang theo cả những câu thơ bụi đỏ.
Theo chân em thánh lễ tình
Phố xưa, bụi đỏ, lời kinh Chúa hiền
Em quỳ dáng mỏng nghiêng nghiêng
Thế gian mở cửa vô biên khôn cùng…
(Thánh Lễ Tình)
Như Thương, cô yêu “thành phố bụi đỏ” của cô hơn bất cứ ai yêu thành phố ấy, tưởng như trong trái tim cô vẫn luôn có ngăn nào đó cất dấu chút “bụi đỏ” của thành phố “Bụi-mù-trời” mà một phần đời của cô còn gửi lại chốn ấy. Nếu quả là như vậy thì cũng chẳng tổn hại gì cho trái tim cô mà chỉ làm cô... làm thơ hay hơn thôi.
Tôi tin rằng, những ai từng có một thời tuổi trẻ sống sôi nổi, yêu thiết tha nơi thành phố “cao nguyên nắng bụi mưa bùn” ấy, nơi mùa mưa có đất bùn đỏ quạch và mùa nắng có những cơn lốc xoáy cuốn tung bụi đỏ, sẽ tìm thấy trong Bụi Đỏ Si Mê những câu thơ làm “lao đao hồn người”.
Cái tựa là lạ của tập thơ cũng làm tôi nhớ tới những câu hát trong một tình khúc quen thuộc nào của những ngày xa xưa ấy.
Hôm nay đường này/ cây cao hàng gầy/ đi quanh tìm hoài
Ai mang bụi đỏ đi rồi/ ai mang bụi đỏ đi rồi…*
Nét láy mềm mại ở nốt nhạc “bụi đo... ỏ...” và câu hát cuối cứ lặp đi lặp lại, nhỏ dần, nhỏ dần với nhạc điệu buồn buồn, nghe như một nỗi gì tiếc nuối xa xôi. Tôi chắc trong số những người yêu thơ Như Thương, trong số những người cầm trên tay tập thơ này có không ít những chàng trai phải “Anh còn ngẩn ngơ, ngẩn ngơ”, và “đi quanh tìm hoài” vì... “ai mang bụi đỏ đi rồi”.
Lê Hữu
4/2014
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét