TRƯỜNG THƯƠNG - MÃI FRANCISCAINES *Nguyễn Vĩnh Nguyên

 

Xứ Thượng

  · 

Đã chia sẻ với Công khai

Đà Lạt, bên dưới sương mù... Vào đầu thập niên 1970 là trường Thương-Mãi Franciscaines, giúp cho các nữ sinh có kỹ năng gia chánh; tìm một lối thoát cho những nữ sinh gặp chuyện không may trên đường học vấn...

TRƯỜNG THƯƠNG - MÃI FRANCISCAINES

*Nguyễn Vĩnh Nguyên

Bản vẽ dãy phòng học trường dòng Franciscaines Missionnaires de Marie, hay còn có tên gọi khác là trường Thương-Mãi Franciscaines (Đà Lạt) vào năm 1961 của kiến trúc sư Phạm Khánh Chù (1909 -1991) để lại nhiều dấu ấn.

Kiến trúc sư (KTS) Phạm Khánh Chù là một tên tuổi xuất thân từ trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, cùng trang lứa với KTS Tạ Mỹ Duật. Với Đà Lạt, KTS Phạm Khánh Chù từng được mời thiết kế công trình Cercle Annamite de Dalat. Đến 1961, ông trở lại với dãy trường học của dòng Franciscaines Missionnaires de Marie.

Riêng về tác giả bản thiết kế, cần lưu ý, Phạm Khánh Chù và Tạ Mỹ Duật là hai cái tên thường đi song đôi trong rất nhiều sự kiện kiến trúc thập niên 1930-1940. Có thể kể, trên tờ Việt Nam Dân Quốc công báo số 22 ngày 1.6.1946 có đăng bản tin Bộ Giao thông Công chính công nhận hai ông Phạm Khánh Chù, cựu kiến trúc sư công chính hạng ba và ông Tạ Mỹ Duật, cựu kiến trúc sư công chính hạng tư đã từng trúng tuyển kỳ thi tập sự nên được miễn kỳ tập sự trong nghề tư, phần vì hai ông này đều đã hành nghề kiến trúc hai năm tại Nha Công chính Bắc bộ.

...

Với Đà Lạt, KTS Phạm Khánh Chù từng được mời thiết kế công trình Cercle Annamite de Dalat. Đến 1961, trước đó, trong vai trò Trưởng phòng Nghiên cứu Kiến trúc Sài Gòn, ông từng đặt bút ký duyệt hồ sơ xây dựng Tòa Đại biểu Cao nguyên Trung phần trên đường Trần Hưng Đạo; lần này, ông trở lại với dãy trường học của dòng Franciscaines Missionnaires de Marie, ở vào thời điểm mà Đà Lạt là đất dụng võ lý tưởng của rất nhiều KTS tài năng sống ở miền Nam: Võ Đức Diên, Ngô Viết Thụ, Nguyễn Duy Đức, Huỳnh Kim Mãng…

...

Dòng Franciscaines tại Đà Lạt gắn với tên tuổi Mẹ Bề trên Pierre de l’Assomption. Đà Lạt là nơi được bà Marie Pierre de l’Assomption chọn làm chốn tái thiết sau quá trình di cư (1954). Quá trình chuyển tiếp sau giao dịch mua bán vào giữa thập niên 1950 giữa các đan sĩ Biển Đức với những nữ tu dòng Franciscaines được các sœur cộng đoàn này mô tả lại như sau: “Đan viện gồm một nhà nguyện và một nhà cho đan sĩ ở. Hai nhà nối nhau bằ̀ng một dãy hành lang. Phía dưới nhà nguyện có hầm thờ. Đan viện mộ̣t lầu, chia thành phòng cá nhân. Các cửa ra vào, cửa sổ cũng như vật dụng trong nhà đều sơn màu đen, nói lên vẻ khắc khổ của đời sống ẩn tu. Phía dưới đan viện có chỗ để xe, có nhà cơm, nhà bếp. Một cử chỉ đẹp của các cha (…) đối với các nữ tu từ phương xa mới đến, chân ướt chân ráo, là khi giao nhà các cha để lại tất cả các vật dụng, kể cả một trại nuôi gà”.

Trường Franciscaines Missionnaires de Marie, tên thường được gọi là trường Franciscaines, trường dòng Phan Sinh Thừa sai Đức Mẹ, Vierge Maria, thực ra tên Việt hóa đầy đủ trên giấy tờ pháp nhân vào đầu thập niên 1970 là trường Thương-Mãi Franciscaines. Trường được thành lập ban đầu với các mục đích cụ thể: giúp cho các nữ sinh có kỹ năng gia chánh; tìm một lối thoát cho những nữ sinh gặp chuyện không may trên đường học vấn; nâng đỡ và khuyến khích những nữ sinh nghèo để sớm có nghề bảo đảm sau này; đào tạo các nữ sinh có nghề nghiệp vững chắc, có thể đảm bảo đời sống gia đình; có một khả năng sinh ngữ vững vàng để dễ dàng trong sinh kế về sau.

Với chiều hướng đào tạo thiết thực như vậy, trường chỉ tuyển sinh những người đã tốt nghiệp chương trình đệ tứ hoặc troisième (đệ tam, tương đương lớp 10). Khi vào trường, các giáo sư tư vấn để học viên chọn ngành nghề thích hợp. Chương trình học hai năm tại đây, gồm có: Sinh ngữ (Anh, Pháp, Nhật), Việt văn, Sử địa, Kinh tế, Toán học, Thụ nhân học tập, Đánh máy, Tốc ký, Kế toán, Thương mại, Dân luật, Luật Thương mại và Luật Lao động. Ngoài ra, học viên còn được bổ túc kiến thức về thuế vụ, ngân hàng, kế toán, bảo hiểm, được nghe các kinh nghiệm thực tế từ những giám đốc xí nghiệp hay người có chuyên môn kinh doanh thỉnh giảng; được thực tập tại Air Vietnam, Shell, Esso, công ty đường, thuế vụ... tại Sài Gòn, Đà Lạt, Nha Trang, Quy Nhơn.

Mỗi năm, trường này nhận 100 học viên. Ban quản trị của trường cũng thường xuyên có những kêu gọi ân nhân hảo tâm góp tay hỗ trợ những học viên ưu tú gặp hoàn cảnh khó khăn để đảm bảo theo đuổi việc học.

Theo tập tài liệu Văn hóa Đà Lạt do Nguyễn Bảo Trị và các sinh viên Viện Đại học Đà Lạt thực hiện vào năm 1974, thì trường này có một lưu xá dành cho 50 nữ sinh.

Người viết may mắn kết nối được với nhóm cựu học sinh nội trú củ̉a ngôi trường này hiện đang sống ở ngoại quốc. Trong thập niên 1960, nhóm học sinh này tuổi từ 8 đến 17 tuổi; học nội trú và bán trú. Học sinh nội trú đến từ Sài Gòn, Nha Trang, Pleiku, Đà Nẵng, Huế và có cả những học sinh nước ngoài đến từ Vientiane (Lào) và Phnom Penh (Campuchia).

Nhóm đại diện “gia đình Franciscaines Dalat ngày xưa” viết trong thư: “Chúng tôi thật yêu quí những chuỗi ngày thơ ấu đó và rất biết ơn những sự dạy dỗ của các soeurs. Các soeurs đối với chúng tôi rất nghiêm khắc, nhưng khi lớn lên, chúng tôi mới biết được cái giá trị của sự nghiêm khắc đó. Có một điều rất quí mà chúng tôi đã học từ các soeur đó là lòng thương người mà chúng tôi đã đem ra và áp dụng trong cuộc sống hằng ngày. Thuở đó, các soeur dạy cho chúng tôi đan áo, tất, mũ để đến thứ năm, hoặc cuối tuần đi thăm viếng những gia đình nghèo khó sống quanh trường, hoặc đôi khi, các soeur đã chở chúng tôi vô tận các buôn Thượng để thăm viếng và ủy lạo. Những kiến thức mà chúng tôi đã học hỏi từ các soeur thật vô giá, vì nó đã tạo cho chúng tôi có một cái nền tảng về lễ phép, lịch sự, thương người thật vững vàng khi bước chân ra xã hội, cũng như trong gia đình”.

Những ngày đầu năm 1975 trường này phải giải tán vì chiến tranh. Và 4 năm sau thì các sœur phải bàn giao khu tu viện và nhà nguyện cho chính quyền mới. Khoảng thời gian này cũng được các sœur ghi chép đầy tinh thần chia sẻ nhưng khó giấu được nỗi ngậm ngùi: “1975 là một lời mời gọi chị em từ bỏ, can đảm thay đổi nếp sống và ‘làm lại cuộc đời’ cho phù hợp với hoàn cảnh mới. Như con thuyền trôi ngược dòng, chị em cố gắng vượt mọi thử thách, cho đến năm 1979 sau khi bàn giao nhà số 5 - Gia Long chị em ‘thong dong’ như khách lữ hành, để sống tinh thần nghèo khó và chia sẻ vận mệnh của quê hương…”. (Còn tiếp)

Nguyễn Vĩnh Nguyên

(Trích từ cuốn sách biên khảo Đà Lạt, bên dưới sương mù, Phanbook & NXB Phụ nữ ấn hành, 2019)

*Trích đoạn theo nguồn https://nhipsonghomnay.vn/.../bi-an-tu-vien-co-bo-hoang-o...

88Hoan Pham, Pham Nguyen và 86 người khác

15 bình luận

1 lượt chia sẻ

Thích

Bình luận

Chia sẻ

15 bình luận

Phù hợp nhất



• Ngo P Toan

  đúng là cái gì có tay tư bản đụng vào nhìn cũng khang trang thời thượng cả. 1960 hồi đó ở Bắc đói khổ cực kì

  

  3

  • Thích
  • Phản hồi
  • 1 tuần
• Đinh Hạnh

  

  

  2

  • Thích
  • Phản hồi
  • 1 tuần
  • Xứ Thượng

    Đinh Hạnh Có cả chợ Đà Lạt về đêm nữa em. Lung linh dài ra tận hồ Xuân Hương!

    

    

    • Thích
    • Phản hồi
    • 1 tuần
• Ông Bà Nội

  Mỗi tư liệu mang đến người đọc bao kiến thức,bao hoài niệm của một thời,cảm ơn Anh.chúc Anh luôn khỏe nhé

  

  • Yêu thích
  • Phản hồi
  • 1 tuần
  • Xứ Thượng

    Ông Bà Nội Ở đây có nhắc đến dòng tu Biển Đức. Ấn tượng các nữ tu dòng Biển Đức này đã giúp cho Gp Ban Mê Thuột là Tòa Giám Mục, Làng định cư kiểu mẫu ở Ako Dhong!

    

    • Thích
    • Phản hồi
    • 1 tuần
  • Ông Bà Nội

    Xứ Thượng ngày xưa nhà em ở gần tòa giám mục,em thường theo Nội đi lễ mỗi sáng chủ nhật,Anh nhắc đến tòa giám mục em lại nhớ thưở còn bé ghê...

    

    • Thương thương
    • Phản hồi
    • 1 tuần

  Xem thêm 1 phản hồi
• Hoàng Oanh Vũ

  Hiện nay nơi này đc sử dụng như thế nào hả anh ? Xót xa quá !

  

  • Buồn
  • Phản hồi
  • 1 tuần
  • Xứ Thượng

    Hoàng Oanh Vũ Công trình này có thời gian được cải tạo, cơi nới làm khách sạn với tên gọi Lâm Viên. Sau này, được sử dụng làm Trường chuyên tỉnh Lâm Đồng, rồi Trường THPT Trần Phú. Từ năm 2014 cụm công trình này được chuyển giao cho Trường ĐH Kiến Trúc… 

    Xem thêm

    

    • Thích
    • Phản hồi
    • 1 tuần
  • Hoàng Oanh Vũ

    Xứ Thượng Dạ em cám ơn anh nhé.

    

    • Yêu thích
    • Phản hồi
    • 5 ngày
• Natanio Pham

  Khi ở Dalat rước 1975 em đã có thời thơ ấu gắn liền với khu trường dòng Franciscaines này vì khá gần nhà khi ở Dalat . Gia đình có Đạo nên em đi nhà Thờ và học Giáo Lý do các Soeur giảng dạy hàng cuối tuần để chịu phép Thêm Sức khi 11 tuổi . Lúc ấy t… 

  Xem thêm

  

  2

  • Yêu thích
  • Phản hồi
  • 1 tuần
  • Đã chỉnh sửa
  • Xứ Thượng

    Natanio Pham "Con ra đời có Mẹ Cha, là trời cao biển lớn bao la. Từng ngày qua giữa tuổi ngọc ngà, con là nụ hoa bé nhỏ trong nhà. Nhờ công Cha, nhờ nghĩa Mẹ, con khôn lớn trong muôn lời ca..."

    

    • Thích
    • Phản hồi
    • 1 tuần
• Natanio Pham

  Từ cổng lớn trên đường Trần hưng Đạo ( tên đường cũ trước 1975 ) đi lên 1 con dốc để tới nhà thờ Franciscaines ,lưng chừng dốc có 1 cái nhà dù hình bát giác là nơi các anh chàng Võ Bị tới thăm và trò truyện với các cô nữ sinh nội trú trường Thương Mạ… 

  Xem thêm

  

  3

  • Thích
  • Phản hồi
  • 1 tuần
  • Đã chỉnh sửa
  • Xứ Thượng

    Natanio Pham Nhờ em làm phong phú hiểu biết thêm về Đà Lạt. Cám ơn em nhiều nha!

    

    • Thích
    • Phản hồi
    • 1 tuần
• Natanio Pham

  Đây cũng là nhà Thờ mà các gia đình người Pháp còn ở Dalat lúc bấy giờ hay tham dự Thánh Lễ.Họ ít vào nhà Thờ "Con Gà" mà thường đi lễ ở đây .

  

  • Thích
  • Phản hồi
  • 6 ngày
  • Đã chỉnh sửa