Giới thiệu về tôi

Ảnh của tôi
Buôn Ma Thuột, Tây Nguyên, Vietnam

Thứ Năm, 25 tháng 8, 2022

ĐÔI ĐŨA CẢ NGÀY XƯA *Đào Thị Thanh Tuyền

 

Đôi đũa cả đã từng xuất hiện trong bữa cơm gia đình Việt Nam ngày trước...
ĐÔI ĐŨA CẢ NGÀY XƯA
*Đào Thị Thanh Tuyền
Bây giờ hầu như gia đình nào cũng dùng nồi cơm điện. Mua nồi cơm điện luôn kèm theo cái muỗng xới cơm bằng nhựa. Theo thời gian, nồi cơm điện có thể hư, thay nồi mới nhưng cái muỗng xới cơm thì còn xài được hoài, nhà tôi có đến mấy cái. Thế nên, nhiều người trẻ bây giờ không thể nào biết được ngày xưa có đôi đũa cả.
Gia đình tôi quen gọi “đũa cả” do ba tôi là người Bắc. Tôi đoán, có lẽ do nó là đôi đũa lớn nhất (anh cả) trong các loại đũa. Mẹ tôi là dân Nha Trang, bà gọi đơn giản hơn, là đôi đũa bếp.
Đũa cả làm bằng đoạn tre bẹt, dài khoảng 30cm, một đầu to hơi bè (bề rộng khoảng 3cm), một đầu nhỏ hơn. Mẹ tôi có đến hai loại đũa bếp. Một đôi dài hơn đôi đũa ăn cơm bình thường, dùng để chiên xào, tránh dầu mỡ bắn vào tay. Đôi đũa ấy bây giờ vẫn thấy trong nhiều gia đình, chưa có dụng cụ nào thay thế.
Loại thứ hai là đũa cả ngoài nhiệm vụ chính là để xới nồi cơm, nó còn dùng trở đầu gắp than hồng (vậy nên đầu này của đôi đũa luôn bị cháy sém đen), để bắc nồi; thậm chí không loại trừ việc bà mẹ đang trong cơn bực tức đứa con vì cái tội nào đó, tiện tay cầm cây đũa cả quất vào mông nó. Tôi nghĩ, nhiều người từng có kỷ niệm bị đòn kiểu này!
Thế hệ tôi, nói về đôi đũa cả, bất cứ ai cũng nghĩ ngay đến bữa cơm gia đình đông đủ thường bày ra trên chiếc chiếu. Vị trí từng người cố định. Như mẹ thường ngồi cạnh nồi cơm làm công việc bới cơm cho từng người. Vị trí này gọi là ngồi đầu nồi. Người ngồi đầu nồi phải ăn thong thả, ý tứ quan sát mọi người, ai sắp hết cơm thì dừng ăn và chờ sẵn sàng để bới cơm. Ba có thể ngồi chính giữa, bên đối diện mẹ. Và những đứa con thì tùy, cố định hay thay đổi ngẫu hứng. Nhà có dâu thì con dâu ngồi đầu nồi đối diện với mẹ, để có thể thay mẹ bới cơm, bởi trong bữa ăn mẹ hay đứng lên lấy thêm thứ này, thứ khác. “Ăn trông nồi, ngồi trông hướng” là vì thế. Tôi nghĩ một câu dạy khá hay của người xưa cho đến bây giờ vẫn chưa lạc hậu.
Ngôi nhà cũ hồi ấy của chúng tôi gồm có nhà trên và nhà dưới, hai nhà được ngăn cách bởi một cái sân khá rộng. Chiều xuống, mẹ còn ở trong bếp thì ba trải chiếc chiếu ra giữa sân. Có lúc ba trải sớm hơn thì mẹ hiểu là ba đang đói bụng, khiến bà phải nhanh tay trong bếp hơn. Mỗi người một việc, đứa lau chén, đứa bê nồi cơm… Loáng cái đã đầy đủ các món trên mâm cơm cùng chén đũa cho từng người. Mở vung nồi cơm bốc khói, đầu tiên là mẹ xới lên cho tơi rồi mẹ bới vào từng chén. Nhà đông con, mẹ bới một lượt, chưa kịp ăn đã có đứa đưa cái chén trống không cho mẹ bới thêm. Có khi sạch nồi mà mẹ chưa có hạt cơm nào vào bụng là bình thường.
Cơm nấu bằng nồi gang mới ngon. Để có được cơm mềm, dẻo bên trên và miếng cơm cháy giòn, vàng ươm dưới đáy nồi là điều căn bản của việc “biết” nấu cơm. Người vụng về, nấu ra nồi cơm “trên sống, dưới khê, bốn bề nhão nhoét”. Mẹ tôi dạy, cơm sống là bởi than trong lò không đủ sức nóng làm chín cơm; khê là do để lửa quá lớn, cơm dưới đáy nồi bị cháy nâu đen, có mùi khét, không ăn được, phải bỏ đi. Bốn bề nhão nhoét là do cho quá nhiều nước.
Bởi thế, bài học đầu tiên khi vào bếp của người phụ nữ có lẽ là việc nấu cơm. Hồi đó mẹ tôi kỹ lắm, trước khi nấu phải mang gạo ra lượm các tạp chất (nếu có) như bông cỏ, sạn… Thời bao cấp, gạo không ngon, nhiều sạn, mẹ còn làm công việc nhặt sạn trước khi vo hoặc đãi sạn khi vo. Sau đó có thể ngâm gạo một chút cho cơm mềm hay chỉ cần vo sạch rồi để ráo trong rá. Chờ nước sôi mẹ mới đổ gạo vào và phải ngồi ngay bếp canh chừng để nước nồi cơm không bị sôi trào làm tắt bếp, khiến tro bay lên tứ tung.
Cơm sôi, mẹ lấy đũa cả đảo một vòng rồi hé vung chờ cơm cạn nước. Sau cùng, cời than bên dưới lò tản ra cho đều, lửa nóng vừa đủ chín cơm, đồng thời gắp một ít than hồng để lên nắp nồi cho cơm chín bên trên. Cơm chín, giở vung, lấy đôi đũa bếp xới lên cho cơm chín đều, tơi, ngon. Tôi cam đoan bây giờ khó tìm các cô gái thế hệ từ 8X về sau nấu được nồi cơm cho khéo. Còn nữa, có câu dặn của người xưa: “Chồng giận thì vợ bớt lời/ Cơm sôi bớt lửa chẳng đời nào khê”, ý rằng vợ chồng phải biết cư xử đúng mực, khôn ngoan, nhu thắng cương, bài học về chữ “nhẫn” trong cuộc sống hôn nhân.
Cơm ngon là hạt cơm tơi, rời, mềm, bên dưới có miếng cháy vàng ươm. Có người thích ăn cơm cháy giòn, vàng sậm, có người thích cơm cháy mềm, vàng nhẹ. Biết ba tôi thích ăn cơm cháy, mẹ xới cho ba chén cơm cuối luôn có miếng cháy nhỏ. Ông cầm miếng cơm cháy chấm với nước cá kho hay thịt kho, nhai giòn rụm trong miệng. Đám con lau nhau đưa chén cho mẹ mong được miếng cơm cháy. Đó là bức tranh chiều bình yên, thân thương quá đỗi của bất cứ gia đình nào.
Tôi tìm trên mạng bây giờ vẫn thấy có bán đũa cả và đũa bếp dài, bằng nhiều chất liệu như gỗ, tre, dừa. Quá lâu rồi, gần nửa thế kỷ, tôi không dùng nó nên thấy không giống như những đôi đũa bếp ngày xưa của mẹ.
Không biết có phải vì thiếu đôi đũa cả xới cơm mà ngày nay nhiều gia đình không có thói quen xới cơm cho tơi trước khi múc ra chén. Múc muỗng cơm cảm giác như múc một “khối” cơm bỏ vào chén.
“Anh về bán bộ trã rang/ Bán đôi đũa bếp, cưới nàng có dư”, chợt nhớ hai câu ca dao ngày xửa xưa mẹ tôi hay đọc, bỗng dưng lại thấy thấm thía. Nhớ câu chuyện mẹ kể trong nhà ông Thạch Sùng giàu có, thứ gì cũng có mà thiếu cái mẻ kho nên ông bị mất cả gia tài khi cá cược. Ngày xưa đôi đũa bếp quý giá đến vậy có lẽ muốn nói lên mối gắn kết tình cảm vợ chồng, cha mẹ, con cái với bữa cơm ngon mà nồi cơm làm “chủ đạo”.
Tôi sẽ đặt mua một đôi đũa cả trên mạng để giải thích cho bọn trẻ biết rằng, ngày xưa có đôi đũa cả, để nhớ về những kỷ niệm êm đềm, ngọt ngào của ông bà, cha mẹ, chẳng thể nào tìm lại được.
Đào Thị Thanh Tuyền
Có thể là hình ảnh về thực phẩm
Hoan Pham, Nguyên Lê và 144 người khác
86 bình luận
8 lượt chia sẻ
Thích
Bình luận
Chia sẻ

86 bình luận

Phù hợp nhất

  • Loan Nguyen
    Em nhớ đôi đũa cả và nồi cơm bằng gang có cháy ạ! Em cảm ơn anh Đạt chia sẻ ạ! Mến chúc Anh luôn vui-khoẻ ạ! 😍
    2
    • Yêu thích
    • Phản hồi
    • 1 tuần
    • Đã chỉnh sửa
    • Xứ Thượng
      Loan Nguyen Hồi đó anh cũng ăn cơm dính trên đũa cả và dành ăn cơm cháy... hihi... Cám ơn em luôn khích lệ tinh thần anh!
    • Loan Nguyen
      Mai mốt em về, nếu có thể cho em vào thăm và ăn cơm cháy, được không ạ? 😄😍
    • Xứ Thượng
      Loan Nguyen Anh dùng nồi cơm điện từ lâu rồi. Nhưng anh sẽ nấu cho em có cơm cháy... kkk
  • Nguyễn Thị Tuyết Nga
    Ngày nay những quán cơm lớn nấu cơm bằng nồi cơm điện nhưng vẫn dùng đũa cả để xới cho đều cơm đa anh xứ thượng mỗi lần gặp lại nhớ đôi đũa cả ngày xưa của Mẹ
    4
    • Thích
    • Phản hồi
    • 1 tuần
    • Đã chỉnh sửa
  • Khiếm Thị Ban Mê
    Nhớ đôi đũa cả và nhớ những gì Tuyệt diệu quanh nó
  • Hung Kieu
    Bài viết rất hay và súc tích với những kỷ niệm ngọt ngào của tuổi thơ dưới mái ấm gia đình.
    Cái gì cũng phải có sự xứng hợp của nó.
    Quả thật bây giờ chẳng ai dùng đôi đũa bếp để xới cơm trong nồi cơm điện, trông nó kỳ kỳ sao đó. Giống như mặc áo bỏ vô … 
    Xem thêm
    2
    • Yêu thích
    • Phản hồi
    • 6 ngày
    • Đã chỉnh sửa
  • Bùi Ngọc Khánh
    Nhà đông con, cô con dâu cả ngồi đầu nồi coi như khỏi ăn cơm.
    3
  • Van Tran
    Hồi nhỏ, em luôn tin đôi đũa cả có ông thần đũa
    • Xứ Thượng
      Van Tran Oh! Đúng mà em! Đứa nào ăn no quá tức bụng, lấy đôi đũa cả quẹt quẹt vào là hết ngay!
      2
    • Van Tran
      Xứ Thượng nhiều câu chuyện kỳ bí quanh đôi đũa cả đã đi vào ký ức bọn trẻ con thời đó, anh ha.
    • Xứ Thượng
      Van Tran Đứa nào bị nấc cục... gõ mấy cái vào trán cũng hết ngay!
    • Van Tran
      Xứ Thượng giờ em mới biết. Em nghe ngoại em dặn mẹ, có tức đến đâu cũng ko được lấy đũa gõ đầu con hay đánh lên người con, kiêng lắm! 🤣
      2
    • Hai Dangngoc
      Xứ Thượng đứa nào khóc nhè dỗ mãi không nín, phết 3 phát vào mông là im ngay. 😋😛😁
      2
    • Van Tran
      Hai Dangngoc hay quá, chắc em mua lại đôi đũa cả để xới cơm
      2
    • Hai Dangngoc
      Nhà tui ngày trước không nấu cơm bằng nồi gang mà nấu bằng nồi đồng. Đũa cả chỉ dùng để khuấy khi cơm sôi và đảo cơm cho khỏi dính trước khi xới ra chén cho mọi người. Bây giờ nấu nồi cơm điện, mình vẫn giữ thói quen đó, nhưng chỉ dùng đôi đũa tre bình thường.
      2
      • Yêu thích
      • Phản hồi
      • 6 ngày
      • Đã chỉnh sửa
    • Van Tran
      Hai Dangngoc em cũng vậy nè
      2
    • Trần Bình
      Van Tran, đúng nhà anh cũng rất kỵ việc dùng đũa cả để đánh. Không được gặm cơm trên đũa cả nói sẽ bị lở mép, hihi.
      2
      • Thích
      • Phản hồi
      • 6 ngày
      • Đã chỉnh sửa
  • Kimberly Nguyen
    Em rất thù đũa cả vì lâu lâu phụ huynh em hay tiện tay dùng nó đét cho vài phát mỗi lần phạm lỗi. Hi hi
    4
    • Thương thương
    • Phản hồi
    • 6 ngày
  • Kim Tuyet
    Bài viết nhắc lại kỷ niệm thân quen của từng nhà ngày xưa. Trong quê mình gọi là đũa bếp, hiện giờ mình vẫn xài, dùng để sơ khi cơm sôi, thỉnh thoảng đi chợ gặp người bán đũa tre vẫn còn bán đôi đũa bếp ấy. Giờ không mấy ai biết bới cơm vô chén bằng đũa bếp. Cảm ơn bài viết, cảm ơn anh Xứ Thượng đã chia sẻ.
    • Xứ Thượng
      Cám ơn em Kim Tuyet nhiều nha!
    • Kim Tuyet
      Xứ Thượng dạ nhà em hiện giờ vẫn nấu cơm củi, nồi cơm điện chỉ để khi nào bận hoặc có khách, để rảnh tay làm công việc khác. Mà lò củi xây có ống khói nên cũng dễ nấu lắm. Bởi vậy còn xài đũa bếp
    • Xứ Thượng
      Kim Tuyet Nhà em thật tuyệt vời vẫn còn giữ được khoảng trời đầm ấm yêu thương.
    • Kim Tuyet
      Xứ Thượng dạ nhưng cực lắm anh, do tỉa cành cây, gom lá dừa khô, phơi củi ... mà thấy tiện khi mình nấu nhiều, nấu ninh, không sợ bị khét như khi nấu gaz hihi... bởi vậy em bận bịu suốt thôi, tại mình hay lam hay làm, tham công tiếc việc. Kệ đi được khỏe tới chừng nào hay chừng ấy, sau này đời cháu mình cũng khác nhiều
  • Ly Trinh
    Nhớ nồi cơm xưa
    Ngoài đũa cả còn có đôi đũa con, nhỏ, dài dùng xào nấu thức ăn ở các chảo to
    3
    • Xứ Thượng
      Ly Trinh Giờ vẫn còn đôi đũa dài đó chiên bánh chứ em!?
    • Ly Trinh
      Nhà em vẫn còn đũa cả và đũa con
      Đũa cả ít dùng hơn, chỉ khi nấu xôi mới dùng
      • Yêu thích
      • Phản hồi
      • 6 ngày
      • Đã chỉnh sửa
    Xem thêm 2 phản hồi
  • Việt Trần
    Tuyệt vời một bài viết
    2
  • Đinh Hạnh
    ĐÔI ĐŨA ĐAC BIET NGAY XUA
  • Ông Bà Nội
    Đôi đũa cả..em nghĩ chỉ nhà Việt nam mình mới có,Anh nhỉ?
  • Phạm Ninh
    Cảm ơn X.T. đã cho mình cảm xúc thời ấu thơ.Chúc X.T. ngày mới an bình và chia sẻ nhiều bài hơn nữa.
  • Lan Quach
    Nhìn đôi đũa cả nhớ nồi cơm xưa. Người Mường gọi đôi đũa này là ( tụa quài )anh ạ.
    Xem thêm 3 phản hồi
  • Thuphong Nguyen
    Bài viết dễ thương gì đâu💗!
  • Kim Vinh Nguyễn
    Anh XT có nhiều câu chuyện rất hay. Cảm ơn anh đã chia sẻ để mn nhớ chuyện cũ
    2
  • Hai Pham Thi
    Thỉnh thoảng cũng bị mẹ dùng đôi đũa cả đập vào đầu ,vì cơm còn đầy nồi mà đảo xuống đáy nồi tìm cháy . Ôi ! Nỗi đau ngọt ngào , con mang theo suốt đời , . Ba mẹ ơi ! Con yêu ba mẹ !
    4
    • Xứ Thượng
      Hai Pham Thi Kỷ niệm ấm áp đáng yêu làm sao... Ngày xưa ấy cũng ham ăn ghê hè!!
    • Hai Pham Thi
      Xứ Thượng Bởi : nam thực như hổ , nữ thực như nam mà lỵ , không thì không lớn nổi vì làm chim đầu đàn / 9 con chim non lúc nào cũng há mồm đòi ăn .
    Xem thêm 5 phản hồi
  • Bo Dao
    Đôi đũa 🥢 cả … gắng liền với tuổi thơ … Nấu cơm bếp củi , than , mạc cưa … khuấy đều khi nước cạn … tắt lửa sới cơm 🍚… mùi cơm chín … Chờ cơm gặm hạt dính trên đôi đũa cả …
    3
    • Xứ Thượng
      Bo Dao Anh có khiếu làm bếp trưởng... hay tuyệt đó nha!
    • Lang Dao
      Bo Dao khi biết hồi nhỏ chàng có bị nấu cơm không. Mà tả nghe giống như thật 😂😂😂😂
      2
  • Akela Dã Quỳ Vàng
    Em vẫn dùng ,mặc dù ít dùng
    3
    Xem thêm 1 phản hồi
  • Lo Lem
    Đôi của cả nhà tôi nhỏ nhắn vì nhà ít người, tôi không dùng nữa nhưng vẫn giữ mãi vì đó là vật mẹ tôi tự chật đẽo làm ra .
    Riêng đôi đũa dài tôi vẫn dùng để nấu thức ăn rất tiện dụng . Một thói quen rất khó từ bỏ .🌷🌷🌷
    Có thể là hình ảnh về trong nhà
    2
  • Phương Thuý Hoàng
    Mình vẫn còn một đôi đũa cả dù nầu nồi điện mình vẫn dùng đề ghế cơm đó XT!
  • Nhãn dán Hacker nữ Love, girl holding heart
    2
  • Mai Trang Ho Dac
    Kỷ niệm thường gắn liền với những dụng cụ, đồ vật bình thường nhưng có sức lắng đọng trong tâm hồn mỗi người đã qua những sự trãi nghiệm ấy. Bản thân tôi rất xúc động khi biết tác giả có ý định mua một đôi đũa cả và...., chắc chắn tôi sẽ làm theo. Cảm ơn anh!
  • Nhãn dán Thay lời muốn nói An animated yellow left hand with thumb up.
  • Đinh Thị Thơ
    GĐ em vẫn dùng đôi đũa cả...
    2
  • Uyen Lan
    Bếp nhà hiện nay ít thấy ai còn dùng đũa cả. . Đọc bài thấy nhớ kỷ niệm bếp nhà thủa ấu thơ luôn có đôi đũa cả để xới cơm ngon!
    • Xứ Thượng
      Uyen Lan Kỷ niệm bên góc bếp luôn đầm ấm ngọt ngào...
    • Uyen Lan
      Dạ, đúng vậy anh, bài viểt truyền cảm xúc để nhớ về bếp củi, than, xưa có đôi đũa cả ..
Người đăng: vào lúc

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Đăng ký: Đăng Nhận xét (Atom)