DÂN TỘC Ê ĐÊ Ở PHÚ YÊN
*Nguyễn Quốc Lộc & Vũ Thị Việt
...
Ở tỉnh Phú Yên, dân tộc Ê Đê tụ cư đông đảo ở một số xã của huyện Sông Hinh và huyện Sơn Hòa. Họ là cư dân chủ thể của huyện Sông Hinh. Tại đây có những xã gần như toàn người Ê Đê: xã Ea Bia, xã Ea Bá, xã Ea Trol. Ở huyện Sơn Hòa, người Ê Đê tập trung đông ở hai xã: Suối Trai và Krông Pa. Ở một số xã khác có người Ê Đê ở xen cư với người Chăm Hroi hoặc Ba Na.
Người Ê Đê ở Phú Yên cũng như ở Cao nguyên Đắk Lắk đều tự gọi là “Anak Đê” hoặc là “Nak Đê” theo quy luật biến âm rút ngắn của ngôn ngữ này. “Anak” (hoặc “Nak”) tiếng Ê Đê có nghĩa là “Con”. Tộc danh Ê Đê thống nhất và chính thức bắt nguồn từ tên tự gọi đó. Một tên gọi khác cũng thường gặp là Rađê. Chúng tôi đã có dịp nêu ý kiến cho rằng đó là do cách gọi “Orang Ê Đê”, cũng như “Orang Glai” mà thành, theo quy luật ngôn ngữ nói trên.
Orang Glai - Raglai
Orang Ê Đê - Rađê
Dân tộc Ê Đê ở Việt Nam có nhiều nhóm địa phương. Các nhóm cư trú tập trung và có số lượng đông là: Kpas, Adham (hoặc Atham), Krung, Ktul, Dliêsue, Kđung, Hwing, EEpan, Arul, Ening, Bih, Mthur (hay Mdhur)... Người Ê Đê ở tỉnh Phú Yên phần lớn thuộc nhóm Mthur. Một số tài liệu gọi là “dân tộc Mthur” và phân biệt với dân tộc Ê Đê là không đúng. Mà họ là nhóm Mthur của dân tộc Ê Đê, nghĩa là Mthur là đơn vị sơ cấp (vi đơn vị) của tộc người cơ bản Ê Đê như cấu trúc tộc người đã trình bày. Do đó, Ê Đê mới là tộc danh, còn Mthur là vi tộc danh.
Qua khảo sát dân tộc học điền dã ở Phú Yên và ở các nơi khác chúng tôi thấy rõ ở các nhóm Ê Đê ý thức về dân tộc chung ngày càng rộng rãi, thống nhất, còn sự nhận biết về các nhóm địa phương thì ngày càng mờ nhạt. Tình hình đó sẽ phát triển cùng với quá trình cố kết nội tộc người và tăng cường đoàn kết các dân tộc trong nước. Nhiều người, nhất là thế hệ trẻ, hiện nay chỉ biết mình là Anak Ê Đê. Như vậy, việc phân nhóm nhiều và nhỏ của nhiều tác giả khi giới thiệu về dân tộc Ê Đê đến nay một số trường hợp không còn rõ nữa và trong tương lai chắc sẽ không còn là vấn đề khoa học có nhiều ý nghĩa nữa...
...
Giáo sư NGUYỄN QUỐC LỘC – VŨ THI VIỆT
Không có thông tin chi tiết để hiển thị
'/%3E%3Cpath d='M16.0001 7.9996c0 4.418-3.5815 7.9996-7.9995 7.9996S.001 12.4176.001 7.9996 3.5825 0 8.0006 0C12.4186 0 16 3.5815 16 7.9996Z' fill='url(%23paint1_radial_15251_63610)'/%3E%3Cpath d='M16.0001 7.9996c0 4.418-3.5815 7.9996-7.9995 7.9996S.001 12.4176.001 7.9996 3.5825 0 8.0006 0C12.4186 0 16 3.5815 16 7.9996Z' fill='url(%23paint2_radial_15251_63610)' fill-opacity='.5'/%3E%3Cpath d='M7.3014 3.8662a.6974.6974 0 0 1 .6974-.6977c.6742 0 1.2207.5465 1.2207 1.2206v1.7464a.101.101 0 0 0 .101.101h1.7953c.992 0 1.7232.9273 1.4917 1.892l-.4572 1.9047a2.301 2.301 0 0 1-2.2374 1.764H6.9185a.5752.5752 0 0 1-.5752-.5752V7.7384c0-.4168.097-.8278.2834-1.2005l.2856-.5712a3.6878 3.6878 0 0 0 .3893-1.6509l-.0002-.4496ZM4.367 7a.767.767 0 0 0-.7669.767v3.2598a.767.767 0 0 0 .767.767h.767a.3835.3835 0 0 0 .3835-.3835V7.3835A.3835.3835 0 0 0 5.134 7h-.767Z' fill='%23fff'/%3E%3Cdefs%3E%3CradialGradient id='paint1_radial_15251_63610' cx='0' cy='0' r='1' gradientUnits='userSpaceOnUse' gradientTransform='rotate(90 .0005 8) scale(7.99958)'%3E%3Cstop offset='.5618' stop-color='%230866FF' stop-opacity='0'/%3E%3Cstop offset='1' stop-color='%230866FF' stop-opacity='.1'/%3E%3C/radialGradient%3E%3CradialGradient id='paint2_radial_15251_63610' cx='0' cy='0' r='1' gradientUnits='userSpaceOnUse' gradientTransform='rotate(45 -4.5257 10.9237) scale(10.1818)'%3E%3Cstop offset='.3143' stop-color='%2302ADFC'/%3E%3Cstop offset='1' stop-color='%2302ADFC' stop-opacity='0'/%3E%3C/radialGradient%3E%3ClinearGradient id='paint0_linear_15251_63610' x1='2.3989' y1='2.3999' x2='13.5983' y2='13.5993' gradientUnits='userSpaceOnUse'%3E%3Cstop stop-color='%2302ADFC'/%3E%3Cstop offset='.5' stop-color='%230866FF'/%3E%3Cstop offset='1' stop-color='%232B7EFF'/%3E%3C/linearGradient%3E%3C/defs%3E%3C/svg%3E){kind=small}
'%3E%3Cpath d='M15.9963 8c0 4.4179-3.5811 7.9993-7.9986 7.9993-4.4176 0-7.9987-3.5814-7.9987-7.9992 0-4.4179 3.5811-7.9992 7.9987-7.9992 4.4175 0 7.9986 3.5813 7.9986 7.9992Z' fill='url(%23paint0_linear_15251_63610)'/%3E%3Cpath d='M15.9973 7.9992c0 4.4178-3.5811 7.9992-7.9987 7.9992C3.5811 15.9984 0 12.417 0 7.9992S3.5811 0 7.9986 0c4.4176 0 7.9987 3.5814 7.9987 7.9992Z' fill='url(%23paint1_radial_15251_63610)'/%3E%3Cpath d='M7.9996 5.9081c-.3528-.8845-1.1936-1.507-2.1748-1.507-1.4323 0-2.4254 1.328-2.4254 2.6797 0 2.2718 2.3938 4.0094 4.0816 5.1589.3168.2157.7205.2157 1.0373 0 1.6878-1.1495 4.0815-2.8871 4.0815-5.159 0-1.3517-.993-2.6796-2.4254-2.6796-.9811 0-1.822.6225-2.1748 1.507Z' fill='%23fff'/%3E%3C/g%3E%3Cdefs%3E%3CradialGradient id='paint1_radial_15251_63610' cx='0' cy='0' r='1' gradientUnits='userSpaceOnUse' gradientTransform='matrix(0 7.9992 -7.99863 0 7.9986 7.9992)'%3E%3Cstop offset='.5637' stop-color='%23E11731' stop-opacity='0'/%3E%3Cstop offset='1' stop-color='%23E11731' stop-opacity='.1'/%3E%3C/radialGradient%3E%3ClinearGradient id='paint0_linear_15251_63610' x1='2.3986' y1='2.4007' x2='13.5975' y2='13.5993' gradientUnits='userSpaceOnUse'%3E%3Cstop stop-color='%23FF74AE'/%3E%3Cstop offset='.5001' stop-color='%23FA2E3E'/%3E%3Cstop offset='1' stop-color='%23FF5758'/%3E%3C/linearGradient%3E%3CclipPath id='clip0_15251_63610'%3E%3Cpath fill='%23fff' d='M-.001.0009h15.9992v15.9984H-.001z'/%3E%3C/clipPath%3E%3C/defs%3E%3C/svg%3E){kind=small}
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét