NÀNG MỴ Ê, NGƯỜI CUNG NỮ CHAMPA *Inrasara

 

Xứ Thượng

ntoroeSdpstfc:átll ag413g01u8 734g35húgl1u2gcll2a0 iug1 2n2l  · 

Đã chia sẻ với Công khai

Nước chảy, mây bay, trời ở lại,

Để thiếp theo chàng mấy dặm khơi! ... (Tản Đà)

NÀNG MỴ Ê, NGƯỜI CUNG NỮ CHAMPA

*Inrasara

Trong lịch sử Champa, không thấy ghi có những nhân vật phụ nữ anh hùng lãnh đạo người dân chống ngoại xâm, tương tợ như hai bà Trưng Trắc, Trưng Nhị trong lịch sử Việt. Nhưng một gương hy sinh đầy nghĩa khí, tiêu biểu một giá trị văn hoá truyền thống cao đẹp, nói lên bản chất trung trinh trong sáng quyết liệt của một cung nữ Chăm đã được lưu dấu vết để hậu thế nhắc nhở và thán phục. Nàng cung nữ thường được nêu danh kèm theo cụm từ “xấu số” hoặc “bạc phước” này được sử liệu Việt ghi là “nàng Mỵ Ê” nguyên đã bị quan quân Đại Cồ Việt dưới quyền lãnh đạo của vua Lý Thái Tông vào năm 1044 bắt giữ cùng với đông đảo cung nhân nhạc nữ Chăm mang về nước với tính cách chiến lợi phẩm, sau khi quân binh Việt đánh chiếm và phá huỷ kinh thành Vijaya tức Đồ Bàn, thủ đô Champa. Không chịu tuân lệnh sang chầu bên thuyền vua Đại Cồ Việt, nàng Mỵ Ê đã can đảm cắn răng nhảy xuống nước trầm mình tự kết thúc cuộc đời. Xúc động trước thái độ can trường này, vua Việt đã truy tặng người cung nữ Chăm xấu số tước vị “Hiệp Chánh Hộ Thiên”, cho đến nay, vẫn còn có đền thờ ở Phủ Lý, Hà Nam, miền Bắc Việt Nam.

Nhắc lại như là một kỷ niệm tường nhớ đến một vài bậc đàn anh trong giới nghiên cứu Việt quan tâm đến dân tộc Chăm là gốc nguồn của người viết bài này, trong quá trình biên soạn quyển “Dân Tộc Chàm lược sử”, xuất bản năm 1965 tại Sài Gòn, một tập sách thứ 2 sau tập sách của bà Vương khả Lâm nội dung 38 trang, còn rất khái quát, xuất bản năm 1936 tại Hà nội. Cố Giáo sư Nghiêm Thẩm, lúc đó đảm trách Giám đốc Viện Khảo cổ, Giáo sư Trường Đại học Văn khoa, là người đã giúp đỡ biên soạn và đề tựa tập sách kể trên cho người viết, một hôm, không biết đã tìm đâu ra và mang đến với rất nhiều thích thú một miếng giấy chép tay bài từ khúc tựa đề “Tâm sự Nàng Mỵ Ê” của thi sĩ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu, sau đó, tạo thành một đề tài trao đổi rất hấp dẫn và hữu ích tại toà soạn tạp chí Bách khoa, Sài Gòn, với sự tham gia của những bậc đàn anh nay đã thành người thiên cổ mà bản thân người viết nhớ mãi. Cụ thể là Nguyễn Hiến Lê, Bình nguyên Lộc, Nguyễn Ngu Í,… hẳn nhiên là không thể quên cố Lê Ngộ Châu, chủ nhiệm tạp chí Bách khoa hầu như bao giờ cũng tận tay pha chén trà mời các thân hữu bạn bè. Vấn đề được mang ra bàn xoay quanh điểm, không biết thực sự người cung nữ này mang tên Chăm là gì, vì sử sách cung đình Champa đã bị đốt sạch, không còn lưu lại dấu vết nào cả, sử liệu Việt thì chỉ ghi là “nàng Mỵ Ê” và nghi vấn được nêu lên bao gồm cả việc Mỵ Ê là tên riêng của nàng hoặc chỉ là một danh từ chung chỉ định một người xuất phát từ cách gọi của dân tộc Chăm. Qua các buổi trao đổi dồi dào ý kiến giả thiết soi sáng, các bậc đàn anh chưa bao giờ kết luận dứt khoát.

Hôm nay, sau 43 năm, ngồi nhớ và đọc lại, cũng lại mang ra đăng tải ở đây, cùng độc giả Phụ Nữ Diễn Đàn chia xẻ như là một kỷ niệm đậm đà ý nghĩa liên hệ đến người phụ nữ Chăm, một hình ảnh sáng chói, trong dòng lịch sử dân tộc Chăm nay đã hầu như xoá mờ dưới lớp bụi thời gian.

Theo cảm hứng, thi sĩ Tản Đà Nguyễn khắc Hiếu đã dệt nên những vần thơ đã trở thành bất hủ, đọc lên nghe tựa hồ như một niềm đau cho dân tộc Chăm ở một thời điểm không may trong lịch sử, khóc nàng cung nữ Chăm bạc phước, dưới tựa đề “Tâm sự nàng Mỵ Ê” như sau:

Châu Giang một giải sông dài

Thuyền ai than thở một người cung phi!

Đồ Bàn thành phá hủy.

Ngoạ Phật tháp thiên di,

Thành tan, tháp đổ,

Chàng tử biệt, thiếp sinh ly.

Sinh ký đau lòng kẻ tử quy!

Sóng bạc ngàn trùng,

Âm dương cách trở,

Chiên hồng một tấm,

Phu thê xướng tùy.

Ôi mây! Ôi nước! Ôi trời!

Đũa ngọc, mâm vàng, giọt luỵ rơi.

Nước sông trong đục,

Lệ thiếp đầy vơi,

Bể bể, dâu dâu, khóc nổi đời!

Trời ơi! Nước hởi! Mây trời!

Nước chảy, mây bay, trời ở lại,

Để thiếp theo chàng mấy dậm khơi!

Năm 1979, bản thân người viết đã một đôi lần đi ra ngoài lao động trong khu đất lân cận, được dịp dừng chân ở một ngôi miếu nhỏ tên gọi là “miếu ba Cô”. Vì ngôi miếu nhỏ này cùng ở vùng Nam Hà, và liên quan đến phụ nữ, câu chuyện “nàng Mỵ Ê” đã được liên tưởng, nhắc nhở và sau đó, đã tạo thành một đầu đề bàn tán hấp dẫn.

INRASARA

*Nguồn trích https://inrasara.com/.../dohamide-cau-chuy%E1%BB%87n-v.../

Tất cả cảm xúc:

54Balinh Duongduc, Trần Can và 52 người khác

16

3

Thích

Bình luận

Chia sẻ

Xem thêm bình luận

Lê Thị Xuân Hòa

Nàng đẹp quá . Mỹ nhân Cham