THÁC NHÀ ĐÈN *Phạm Đình Đạt

 

Xứ Thượng

seroStpnod4cc956gná 7u1u9lt1 6300:7tmi5211h65t2chtt 5ll 3ú20  · 

Đã chia sẻ với Công khai

Bao tháng năm dài miệt mài đời như khói sương

Nghìn trùng giòng sông vấn vương .. Để nhớ thương lệ mắt buồn ..

(Ngô Thụy Miên)

THÁC NHÀ ĐÈN

*Phạm Đình Đạt

Chuyện từ thuở nguyên sơ....

Thác Nhà Đèn chính là một phần Nhà máy thủy điện Ea Nao Ban Mê Thuột. Đây là công trình của nhà tỷ phú Pháp R.C. Bourgery, nguyên là kỹ sư điện sinh sống tại Đà Lạt. Ông Bourgery đã từng là chủ khu biệt thự “Domaine Bourgery” mà sau này vua Bảo Đại mua lại vào năm 1949, từng gọi là Dinh 1.

Ngày 13-7-1932 ông Bourgery được cấp quyền sử dụng thác nước của Ea Nao (Darlac, tức Dak Lak hiện nay) tại km4 trên đường quốc lộ 21 đi Buôn Ma Thuột và nằm cách quốc lộ này 1 km để xây dựng nhà máy thủy điện, thời hạn cấp quyền là 50 năm kể từ ngày ký nghị định; thời gian xây dựng dự kiến kéo dài 2 năm.

Qua năm 1933 báo chí Pháp đưa tin: Cách trung tâm thị tứ Ban Mê Thuột 6km, ông Bourgery quyết định ngăn một thác nước để làm thủy điện. Đập ngăn dài 60 mét, rộng 8 mét xây bằng đá hộc khai thác tại chỗ, từ cửa nhận nước một kênh dẫn dài 900 mét chạy dọc theo con đường làm để phục vụ công trình thủy điện này, cuối cùng là đường ống áp lực bằng thép đưa nước vào tua-bin dưới cột áp 20 mét. Lưu lượng nước có thể từ 500-600 lít/giây, dự kiến ban đầu đặt 2 cụm máy phát 50 KVA, đưa điện ra bằng cáp ngầm 6 kV rồi chuyển điện về BMT. Tại ngõ vào thành phố có một trạm biến áp hạ xuống 115/200 V dùng để chiếu sáng.

Chuyện lui dần chừng nửa thế kỷ...

Có một ông thầy dạy Việt Văn ở trường tôi, lại thích nghiên cứu về người dân bản địa. Thầy đã thực hiện một tiểu luận Cao học Nhân chủng với đề tài "Sinh hoạt của người Rhade tại Ban Mê Thuột", nhiều hình ảnh thầy lưu trữ có cả hình thác Nhà đèn chụp lại từ năm 1970. Tôi đã được người em của thầy, là bạn học thời Đệ nhất cấp ngày xưa gởi cho..

Học sinh các lớp thích du ngoạn địa điểm này vì gần, không xa lắm thích hợp cho thời gian được nghỉ học 2 giờ đầu hoặc sau. Nhớ có băng qua một rừng le, tập đi hàng một như người dân sắc tộc, nhìn thấy những vệt nắng trên lưng áo bạn đi trước... Hồi ấy, chúng tôi còn đầy những nghi ngờ hoang mang lo sợ, khi bước sát ụ đất cao được cho là mồ mả của người Thượng bỏ quên theo cỏ dại phủ đầy. Đến trước đập ngăn nước là hồ tích nước Ea Nao, với một công năng khác là bơm nước cho Nhà máy nước Ban Mê Thuột.

Chuyện mới vào một ngày thu năm ấy...

Tôi dẫn đường các bạn đến cái đập ngăn nước cũ kỹ này, không giống như những lần trước, có những ô ruộng lúa đón chào, vườn rẫy bao quanh trên những lối mòn đầy bông hoa dại.. nhớ em Ngọc Lan hái trái chùm bao thích thú cười vui.. nhớ cô bạn Nam Đà , Thanh Phan xuống tận dưới chân đập nghịch nước.. tất cả như chìm dần vào màn sương khói của thời gian..

Nhà cửa đã san sát mọc lấn lên theo nhịp điệu của thành phố làm con đường vòng vèo không thẳng thớm tí nào, che khuất tầm nhìn thấy ngộp ngộp làm sao.. Hỏi thăm mãi cũng đúng lối xưa rồi.. Một căn nhà tạm xây ngay bên đầu bờ con đập như một lời cảnh báo đến sự mong manh của kỷ niệm. Không có lối đi xuống dù là đám cỏ hoang tràn lan.. tất cả đất ở đây đều được rao bán!

Dò dẫm mãi xuống phía dưới theo đường nước tự thoát khi trời mưa, hơi dốc.. Các cô bạn vẫn còn giữ được nhiều nét xuân sắc ngày xưa cũng phải "bò" xuống chầm chậm từng tí một.. Ôi, thời gian tàn ác quá! Lần đầu còn háo hức chứ lần sau.. xin quay về thôi !!

Băng qua mảnh vườn của người dân bản địa mới trồng cây, rác rưới phủ đầy.. Ai cũng đoán ra mưa lũ đã tràn lên đây.. dấu hiệu con người chen chúc sinh sống phía trên đầu nguồn xả ra những túi nhựa, bao bì hiện đại.. Sau những cái nắm tay nhau dìu qua những viên đá gập ghềnh, những bước chân sẽ bám chắc hơn.. Mát quá!! Trời đất thưởng công nho nhỏ bên bờ suối, bên gốc sung già.. những tảng đá va đập nước chảy, hoa lá ven bờ một màu xanh tươi.. ngước nhìn phía con đập ngăn nước.. vẫn có khoảng trời trong nước trắng.. Bao nhánh cây rừng vẫy chào các ông bà của ngày xưa đã qua năm mươi năm rồi!!

Ông bạn Lê Văn Chàm chịu để các cô sai đâu làm đó.. chụp hình theo ý các bạn. Các cô bạn Lê Thị San, Nguyễn Thị Thịnh, Phạm Thị Nga được niềm vui trẻ thơ toát lên trong ánh mắt.. ai cũng nghĩ cái thác nhà đèn ngày xưa ấy đã tiêu tan mất đâu rồi.. Không ngờ, vui quá!

Tôi cũng thấy vui lây..

Phạm Đình Đạt

Tất cả cảm xúc:

87Khanh Vuquoc, Phạm Thuỳ Hương và 85 người khác

35

2

Thích

Bình luận

Chia sẻ

Xem thêm bình luận

Phan Tuyet Vy

Cảm ơn Anh Xứ Thượng ,khi được xem bài nhớ lại những kỷ niệm năm xưa....

• 3 ngày
• Thích
• Phản hồi