xứ thượng: THƯƠNG VỀ BAN MÊ - BẠN MỘT TRỜI *Nguyễn Minh Nữu

Xứ Thượng

drtsopeSnott u3lm0u63g039á u745tn1muaa81 ha1t8mcúa1583123 :g

Đã chia sẻ với Công khai

"Tôi đến từ núi lạ, hát mấy lời tăm tối, mang dấu buồn trên dòng cuồng lưu" (Bản Du Ca Cuối Cùng -Phan Ni Tấn) 

THƯƠNG VỀ BAN MÊ - BẠN MỘT TRỜI
*Nguyễn Minh Nữu 
...

6.
Hôm ra mắt Quán Văn số 41. Đoàn văn Khánh lôi tôi xuống cuối hội trường, chỉ vào một khuôn mặt quen quen và hỏi ông nhớ ai không?
-Rất quen nhưng mà không nhớ.
-Phan văn Quang, nhớ chưa?
Tôi ngượng ngùng nhìn cả hai người và thú thật nhìn rất quen, nhưng nói là nhớ thì ....chưa kịp nhớ ra.
-Ban Mê Thuột, chơi với Hứa Hùng Quý..
-A...phải rồi,  gần 50 năm không gặp mà hỏi nhớ không thì ...thách thức nhau quá.  Nhưng thật sự là quen mặt nhau thật nhiều.
Chính xác là 46 năm về trước, năm 1970 chúng tôi đã gặp nhau trong rất nhiều buổi cà phê, tụ hội, sinh hoạt khi đó tôi và Đoàn văn Khánh cùng ở Ban Mê Thuột.
Quang  vui vẻ trao tặng tập thơ " Gửi Chiều Ra Phố". Thơ của Quang buồn, chất chứa nhiều u uẩn và nhắc nhớ nhiều về vùng đất Tây Nguyên, nơi Quang sống suốt từ đó tới cách đây mấy năm, khi con cái lớn lên  vợ chồng Quang mới quyết định di chuyển về sinh sống ở Saigon.
Trước khi gặp Phan văn Quang,  thì Đoàn văn Khánh đã giới thiệu với tôi một người nữ rất mới mà rất cũ: Chị Carol Kim người tựa gối kề vai với anh  bây giờ chính là một cô bé ngày xưa gặp gỡ và sinh hoạt thanh niên với chúng tôi thời ở Ban Mê Thuột. Khánh nhấn mạnh hãy lưu ý, Kim bấy giờ là một cô bé, cô bé đi theo các chị để đến tham dự các buổi sinh hoạt của chúng ta, và cô bé nhỏ xíu đó chẳng ai nhớ tới đâu. Chuyến về Saigon lần này gợi cho tôi quá nhiều kỷ niệm về một thành phố trên cao nguyên. Cái thành phố mà nắng thì Bụi Mù Trời, mưa thì Buồn Muôn Thủa đã ghi trong lòng tôi những kỷ niệm tuyệt vời của thời thanh niên rực rỡ.
Tôi đổi lên Ban Mê trước, lúc đó Khánh còn đang lội bùn đen ở Đồng Tháp Mười,
Nhớ một ngày đầu năm, Khánh gửi thư lên có kèm bài thơ:
Buổi chiều một mình trên thành cầu
Ném xuống dòng sông tờ lịch cuối
Có phải bây giờ trời đương xuân
Quanh đây không một niềm rạo rực
Trong ta gượng gạo tiếng reo mừng… 
Và kể vừa qua một cơn trọng bệnh, và rất cô đơn, thèm có bạn bè trò chuyện. Cái cô đơn của con người thiếu kẻ tri âm.
Tôi nói với Khánh rằng tôi không thể xin về Đồng Tháp, nhưng nếu Khánh xin đổi lên đây thú vị biết bao. Và Khánh xin Ban Mê Thuột thật.  Đó thực sự là một hạnh phúc mà hai người bạn đem đến cho nhau ở cái tuổi hai mươi. Chúng tôi đã sống hết mình cho Thơ, cho Nhạc, cho đời thường, cho sinh hoạt thanh niên , và cho cả những mối tình vụng về mới lớn.  Những sinh hoạt đó có Phan Ni Tấn, có Lâm Thượng Văn, có Nguyễn Quyết Thắng, có Phan Văn Quang và cả tên người mà hồi nãy Quang nhắc tới: Huynh trưởng Hứa Hùng Quý.
Còn có một người nữa mà cả tôi và Đoàn Văn Khánh đều tránh né không dám nhắc tới với nhau, bởi vì lúc đó, còn hẹp hòi cho rằng cái tên đó như một vết thương lòng của tôi, mà Khánh không muốn chạm đến. Nhưng bây giờ,  chuyện đã quá xa, và bình tâm xem lại  thì thấy như một đoạn nghiệp duyên,  cái mà lúc đó tưởng là tình yêu, thực ra cũng chỉ là những cảm xúc nhất thời.
Hãy gọi tên cô ta là Hòa Bình, Hòa Bình là một huynh trưởng trong sinh hoạt thanh niên mà tôi và Khánh cùng tham gia. Hòa Bình có một người tình, đó là Vinh,  Vinh là sinh viên trường Sư Phạm. Bất ngờ hai đứa chia tay, Vinh nói với Hòa Bình là "Anh đã nghiệm lại, và thấy rằng anh không yêu em, và anh cũng không muốn tiếp tục nói dối là yêu em, thôi mình chia tay đi."
Hòa Bình rơi vào trạng thái hoảng loạn và buông thả. Gần như cặp bồ  tứ tung,  nay ông này mai ông khác, và lại cố tình phô trương chuyện cặp bồ  đó để cho trả thù Vinh .
Thành phố nhỏ xíu, gần như ai cũng biết nhau, nên những việc Hòa Bình làm ảnh hưởng tới tổ chức thanh niên mà chúng tôi sinh hoạt, một vài phụ huynh tỏ vẻ e ngại về đạo đức của huynh trưởng, cho nên với danh nghĩa Liên Đoàn Trưởng, Hứa Hùng Quý triệu tập một buổi họp và tìm biện pháp khắc phục.
Có ý kiến đuổi Hòa Bình ra khỏi tổ chức, không thể chấp nhận một người có tư cách xấu như thế đứng chung trong tập thể chúng ta. Có ý kiến ngược lại là chúng ta là một tổ chức giáo dục thanh niên, chúng  ta khao khát hướng dẫn thanh niên sống với đạo đức và đào tạo nền móng  cho cuộc sống lành mạnh,  nếu cứ thanh niên nào hư chúng ta đuổi ra , chỉ giữ lại thanh niên tốt thì chúng ta giáo dục ai?
Vậy biện pháp đưa ra là cử một huynh trưởng  đứng ra  tạo cho Hòa Bình một chỗ  dựa ổn định  về tình cảm cho đến khi Hòa Bình tìm được một tình yêu chân chính.
Biện pháp thì có rồi, nhưng ai là người đứng ra thực hiện. Các Huynh Trưởng ngồi chung thì người đã có vợ, người đang có bồ, và người chuẩn bị đám cưới, chỉ còn hai anh chàng độc thân vui tính là tôi và Khánh.
Hòa Bình có đôi mắt to, sáng và đôi mắt biết cười. Tôi tình nguyện làm người nói chuyện với Hòa Bình. Ngay trưa hôm đó tôi đến nhà Hòa Bình và nói với em rằng tôi cần gặp và nói chuyện riêng với em một chút. Hòa Bình gật đầu, chúng tôi đi dọc theo suối Đốc Học, qua khỏi chùa Khải Đoan, tìm một quán cà phê ngồi lại.
Tôi hỏi em, hãy nói cho anh biết, sau Vinh, những người đàn ông quen biết với  em sau này, thực sự em đã yêu ai chưa?
Hòa Bình hai tay chống cằm,  nhìn thẳng vào tôi im lặng một chút, rồi nói rất chậm:  Em có để ý một người.
-Ai Vậy?
-Anh Khánh.
Tôi nhìn ra ngoài sân, buổi trưa nắng ở Ban Mê gay gắt lắm, gió thổi miệt mài cuốn từng luồng bụi đỏ mênh mông trên đường nhựa , trôi tắp vào dẫy vườn cà phê ngút mắt phía xa.  Tôi gật đầu, thôi được, anh chỉ muốn biết tới đó, em để ý tới Khánh thì Khánh cũng sẽ để ý tới em.
Tôi nói lại cho Khánh nghe lời Hòa Bình nói, và bỡn cợt như kiểu bàn giao: Nhiệm vụ của tôi đến đây là hết, bàn giao đơn vị lại cho anh. cả hai cùng cười thỏa mái như một chuyện vui đùa.
Thế rồi bẵng đi, cả vài tuần lễ chúng tôi không gặp nhau, gọi điện thoại cho Khánh , thì Khánh nói Khánh bận trực, hoặc đi vắng.  Cuối tuần tôi ngồi một mình ở Cà Phê Chi Cao , nhìn ra ngã tư buồn hiu hắt, bất ngờ nhìn thấy Khánh chạy xe ngang qua, sau lưng tình tứ  chính là cô gái mắt to tóc ngắn Hòa Bình.
Tôi vừa vụt muốn đứng lên để gọi, vừa cảm thấy có cái gì không ổn trong lòng. Sao vậy ta, chuyện này .....lẽ đương nhiên là phải vậy . Cái việc Khánh đang làm là do chính tôi đưa Khánh mà?  Khánh đang thực hiện điều mà chúng tôi yêu cầu mà?
Nhưng dường như  cái tôi nghĩ và cái tôi muốn  nó không giống nhau......Tôi đi bộ về  mà hoang mang, nghĩa là sao, chính tôi cũng chẳng hiểu được mình.
Tôi có đặt một số câu hỏi cho mình, Phải chăng tôi yêu Hòa Bình?  đặt câu hỏi rồi tôi bật cười, yêu cái gì khi cảm giác rung động khi gặp nhau còn chưa có thì tìm đâu ra  cái "run run như thần tử thấy long nhan " đó.   Hay là ....hay là..... và không tìm được câu trả lời cho mình. Chỉ thấy lòng rộn lên một cái gì rất khó chịu, và bực bội vô cớ.
Tôi chịu đựng cảm giác đó mấy ngày, rồi không nhịn được, nửa đêm tôi gọi điện thoại cho Khánh, nói với Khánh rằng tôi thấy Khánh đi chơi với Hòa Bình... Khánh ngắt lời :
- Thì ông muốn như vậy mà?
- Bây giờ khác,
- Nghĩa là sao?
Tôi cố tìm chữ giải thích cho Khánh nghe cảm giác của mình, nỗi buồn và sự xao động khó chịu và kết luận : thôi, anh chấm dứt vụ Hòa Bình đi.
 Giọng Khánh hơi chùng xuống , rồi khẳng định, Đồng ý,  Chúng ta chơi với nhau đã bấy lâu nay, tôi hiểu ông, ông hiểu tôi tới độ không cần nói ra cũng đã biết ý nhau. Đây là lần đầu tiên ông phải giải thích mà tôi vẫn chưa hiểu. Nhưng không sao, coi như chuyện Hòa Bình sẽ chấm dứt ngay hôm nay.
Sau đó chúng tôi lại vui vẻ hẹn nhau đi uống cà phê, hẹn ra Nguyễn Quyết Thắng nghe nhạc ca hát, hẹn nhau đi sinh hoạt .....nhưng thấp thoáng đâu đó trong tia mắt Khánh tôi bắt gặp một cái gì lúng túng.
Hồi đó, phong trào quán cà phê vườn vừa phát triển ở Ban Mê Thuột.  Tôi được biết có một quán mới mở nghe nói rất đẹp, nằm trong khuôn viên một tòa biệt thự  đầy ắp hoa cảnh, nhạc hay và cà phê chất lượng tuyệt hảo. Cuối tuần , tôi gọi cho Khánh rủ nhau tối thứ bẩy  ghé quán. Khánh từ chối vì đêm đó bận trực.....sau đó Khánh dặn dò, quán đó chắc đẹp và hay lắm, tôi cũng muốn đến, nhưng đi chơi thì phải co bạn, nên  hay nhất là ông cũng khoan tới đó,  Chủ nhật tôi rảnh , hai đứa cùng đi hay hơn chứ.  Tôi  đồng ý với Khánh .
Nhưng bất ngờ là khuya thứ bẩy đó, đang nằm thiu thiu sắp ngủ, hai người bạn cùng đơn vị tốc mùng lên  và rủ đi uống cà phê. Uống ở đâu? Ra Thu Vàng đi, quán mới , chắc nhiều thú vị.
Trước cửa quán là cả dãy xe Jeep, xe gắn máy  đậu đầy nghẹt, trong quan tối om, những ngọn đèn nhỏ xíu trang trí  giữa các chậu hoa kiểng  chỉ đủ ánh sáng mờ mờ lên từng cái bàn nhỏ nép vào giữa lá cây và bóng đêm.
Ngồi uống cà phê cả ba im lặng nghe nhạc, nhưng có một âm thanh khác lâu lâu vọng lại từ một cái bàn bên kia bụi cây,  nghe như tiếng khóc , tiếng thút thít những lời rì rầm nho nhỏ.  Rồi tiếng gõ ly ra hiệu tính tiền , chút xíu sau hai bóng người dìu nhau đứng lên rời khỏi quán......tay trong tay , vai sát vai,  tôi không nhìn thấy mặt, nhưng mái tóc ngắn, và vóc dáng người đàn ông thì quen thuộc quá đỗi. Hỡi ơi ....bạn tôi.
Mắt tôi hoa lên, và tay chân run như bị trúng gió. Tôi cố kiềm chế bằng cách dựa ngửa người trên ghế, nhưng lồng ngực đau điếng như bị một cú đấm và cố nén thế nào thì cũng hực lên một tiếng xót xa. Hai người bạn hỏi dồn, chuyện gì vậy, mày sao rồi. Tôi nói nhanh, tao lạnh quá, có vẻ như cảm gió, mình đi về thôi.
Cả tháng trường tôi từ chối không nhận điện thoại từ Khánh, không liên lạc và nhất định không chịu gặp. Nhưng cơ thể phản bội tôi, giữa lúc tôi cần sức khỏe để chịu đựng những tan nát trong lòng mình thì cũng là lúc con vi trùng sốt rét hoàng hành. Người tôi lúc thì như lửa đốt, lúc thì như trong hầm nước đá, và tôi thiếp đi mê mệt vào một lúc nào đó tôi không biết .
Khi tôi tỉnh dậy, đang nằm trong bệnh viện, trên người còn những dây truyền nước biển, mắt mờ mờ nhìn chung quanh thì hình dáng đầu tiên tôi thấy là Khánh. Khánh bước tới đưa tay sờ vào trán tôi, rồi nắm lấy tay tôi.
Tôi nói thều thào, anh về đi.
Khánh vẫn nắm chặt tay tôi và nói nhỏ
-Tôi về ngay bây giờ, Tôi tới chỉ để nói với ông hai điều, và tôi nói ngay đây. Thứ nhất là sáng hôm qua, Hòa Bình đã rời khỏi Ban Mê Thuột để đi Nha Trang, cô ta sẽ không về lại đây nữa. Thứ hai là những gì ông nghĩ trong đầu là sai lầm và những điều ông nhìn thấy tưởng như chính xác nhưng thực ra nó lại không phải như vậy.  Bây giờ ông đang hồi phục và sẽ khỏe trong thời gian ngắn cho nên tôi sẽ không tới đây và sẽ không bao giờ tự ý gọi điện thoại cho ông nữa.
Khanh ngừng lại một chút, rồi nói tiếp
- Tôi luôn sẵn sàng chờ nghe điện thoại ông gọi, bất cứ lúc nào. Hãy nhớ rõ là tôi chờ.
Khánh bỏ đi và tôi rơi vào trạng thái mơ mơ màng màng.  Thời đó là thời trai trẻ, Sức con trai nên sau khi dứt sốt, tôi bình phục nhanh chóng , đó là khoảng thời gian buồn nhất trong suốt mấy năm tôi ở thành phố cao nguyên .  Những ngày đìu hiu nhìn  rừng cây Cà Phê xanh ngắt, trời trong vắt  và những con lộ đất đỏ mịt mùng:
-Trời xanh như mầu cỏ
Đất đỏ như máu mình
Một chiều đi tản bộ
Mới thấy đời mông mênh.
(thơ ĐVK)
Tôi không gọi điện thoại cho Khánh, và Khánh cũng không gọi điện thoại cho tôi. Nhưng tôi và Khánh có khá nhiều bạn chung ở đây, tôi lảng vảng đến nhà Hứa Hùng Quý, nhà Nguyễn Quyết Thắng, nhà Nguyễn Mạnh Tấn,  nhà Hoàng văn Hiếu với những ao ước ngấm ngầm bất ngờ gặp nhau. Và gặp nhau thật.
Cả hai vẫn làm như giữa hai đứa chưa hề có chuyện gì , ngồi chơi chung một chút Khánh đứng dậy nói với tôi mình đến nhà Thắng đi. Tôi gật đầu đi theo Khánh ra xe.
Tới quán cà phê Thu Vàng, gọi cà phê và không giữ im lặng được nữa. Khánh nói:
-  Tôi muốn nói chuyện với ông, không phải để xin lỗi ông về chuyện vừa qua, vì tôi không có lỗi. Mà chỉ để nói cho rõ một sự thật. Chuyện bắt đầu với Hòa Bình là do ông đề nghị, và chuyện chấm dứt với Hòa Bình cũng là do ông yêu cầu. Nhưng chúng ta sống phải có lý lẽ, chúng ta muốn giúp cô ta ổn định và từ đó tự đứng lên vững vàng bước đi, chúng ta không thể lôi cô ta từ một vũng lầy này để rồi đường đột bỏ đi như Vinh để đẩy cô ta vào một vũng lầy khác, có khi lại sâu nặng hơn. Cho nên tôi thỏa thuận với ông là sẽ chấm dứt, nhưng ít nhất phải có thời gian để rút chứ. Thứ hai là tôi không yêu cô ta, và tôi khẳng định ông cũng chưa yêu cô ta, cái phản ứng của ông chỉ là cái phản ứng của lòng tự ái, Cái tự ái đó cộng thêm lòng kiêu ngạo và thiếu sâu sắc khi suy xét của ông đã đẩy ông vào trạng thái tồi tệ.  Tồi tệ hơn nữa là ông đã đẩy những người yêu quý ông vào cảm giác phạm lỗi , mà họ không hề có. Ông có lỗi.
Khánh kết luận một cách chắc nịch như vậy.
Tôi nhìn Khánh, nhìn những hàng chậu hoa cảnh rực rỡ hoa vàng, và nhìn ly cà phê tỏa hương thơm ngào ngạt và nhẹ nhàng trả lời. cà phê ở đây ngon thiệt.
Hòa Bình biến mất khỏi Ban Mê Thuột, và biến mất trong tất cả những chuyện trò giữa tôi và Khánh. Lòng riêng, tôi vẫn mong được gặp lại em một lần, gặp không phải để tôi hỏi em, mà gặp để tôi có dịp hỏi lại lòng mình là từ đâu, tại sao và như thế nào để tôi gục ngã như vậy. Thế thôi.
Hơn ba năm sau, ở Bệnh Viện Pleku, tôi gặp lại Hòa Bình.  Đôi mắt to đen và lấp lánh tiếng cười đó bây giờ sũng nước mắt.  Hòa Bình lên xin giấy chứng tử cho người chồng vừa tạ thế. Tôi đưa Hòa Bình đi ăn trưa rồi ghé lại một quán vắng ngồi nói chuyện,  Ngồi ôn lại chuyện xưa và tiếc nhớ một thời  trẻ trung cũ. Bất ngờ trong quán mở bản nhạc " Tưởng như còn Người yêu " thơ của Lê thị Ý, nhạc của Phạm Duy:
- Ngày mai đi nhận xác chồng
Say đi để thấy mình không là mình
Ngày mai đi nhận xác anh
Cuồng si thủa ấy hiển linh bây giờ
Cao nguyên gió lạnh ơ hờ
Như môi góa phụ nhạt mờ nét son
Tình ta không thể vuông tròn
Say đi để thấy như còn người yêu....
Hòa Bình không khóc, đôi mắt sũng nước chỉ cúi xuống  mặt bàn, nhưng tôi thì khóc, tiếng khóc bật lên bất ngờ tôi không kìm được và nước mắt dàn dụa , tôi thấy mình trôi ...trôi và lênh đênh giữa tầng mây  đang soi bóng mình xuống mặt nước xanh biếc của Biển Hồ.
 Giọng nói của Hòa Bình bây giờ không còn dịu nhẹ ngoan ngoãn như ngày xưa, và cất lên như lời chỉ dạy của người chị với đứa em :
- Đừng con nít nữa, Lâu rồi không gặp, tôi nghĩ N phải người lớn hơn , trưởng thành hơn chứ.  N nghĩ thử coi, có người con gái nào sỗ sàng để trả lời thẳng với câu hỏi mà ngày xưa N đặt ra với tôi  không?  Cái tự cao cộng với thiếu tâm lý, đặt vấn đề không tế nhị  và suy xét ngu muội ấy chỉ có ở một đứa con nít. Tới bây giờ mà còn chưa lớn lên, chưa hiểu được nữa sao?
Tôi cứng người trên ghế và im  câm suốt tới lúc chia tay.  Vạt áo dài đen của Hòa Bình lất phất trong mưa bụi Pleku , khuất dần  vào góc phố ....nhưng chắc chẳng bao giờ quên được trong trái tim tôi.
Đang nói về Saigon, mà mạch văn đưa chúng ta đi xa quá về vùng Cao Nguyên , về  thời gian hơn 50 năm về trước, nhưng  có sao đâu:
Từng góc phố ngát thơm từng ký ức
Mỗi mặt người đăm đắm một riêng tư
Tôi thả tôi về những lối tôi xưa.....
Mang đấu vết của quá nhiều xúc cảm

7.
Con đường nối từ khu trung tâm thành phố về miền tây đi theo mé sông, đoạn mở đầu ở quận Nhất tên là bến Vân Đồn, khi tới ngã ba đường Cộng Hòa, chợ Nancy thì đổi tên thành Bến Hàm Tử, sau đó tiếp tục chạy vào tới ngã ba Tổng Đốc Phương thì đổi thành Bến Lê Quang Liêm và chạy tới một ngã ba Kênh Tàu Hủ với rạch Lò Gốm là hết đường.
Bây giờ thì đường mở rộng và chạy thông suốt từ Hầm ngầm Thủ Thiêm vào tới gần xa cảng miền Tây gọi chung một tên là Xa Lộ Đông Tây.  Bản tin trên báo chí ghi là: "Với chiều dài 24 km qua địa bàn 8 quận huyện, đại lộ Đông Tây được đánh giá là con đường "dài 300 năm" bởi nó chạy suốt chiều dài lịch sử hình thành và phát triển vùng đất Sài Gòn - Kênh Tàu Hủ chạy qua địa bàn các quận 5, 6 và 8, dự kiến ở đây sẽ hình thành một khu chợ nổi để vừa phục vụ nhu cầu kinh doanh buôn bán hiện tại, vừa tái hiện không gian của những ngày đầu hình thành đô thị Sài Gòn"
Thời đó, khi 18 tuổi tôi đã quen thuộc với con đường này, đạp xe đạp chạy luồn dưới chân cầu chữ Y và thong thả chạy về hướng Chợ Lớn, băng qua những địa danh nhà thương điên Chợ Quán, chợ Hòa Bình, rồi cầu Ba Cẳng, tới cầu Chà Và, rồi vào đường Lê Quang Liêm vắng vẻ chỉ toàn những dẫy nhà kho nối tiếp nhau, tới gần giữa đường thì là nhà Phùng Xuân Mai.
Phùng Xuân Mai là bạn cùng lớp. Mai mập mạp và chân chất. Gia đình Mai có bà nội, mẹ và hai đứa em trai: Hưng và Quý. Mẹ của Mai bị hỏng một con mắt, làm nghề bán tàu hủ chén. (Khác với tàu hủ miếng, gọi là Đậu Phụ). Gia đình Mai sống đạm bạc mà rất đầm ấm. Cái làm tôi ngạc nhiên nhất là ba của Mai có vợ bé, sống ngay trong con hẻm gần đó cùng với bà này và đứa con. Em cùng cha khác mẹ với Mai cũng có tuổi tác ngang ngang với tôi, nghĩa là không phải ông bỏ bà này lấy bà kia, mà song song cùng thời có hai dòng con. Còn bà nội của Mai thì sống với gia đình Mai. Tôi thường lên chơi và ngủ lại nhà Mai vào những ngày cuối tuần.
Nửa đêm tiếng động của nồi niêu vang lên, nhẹ khẽ, nhưng tôi vẫn bật dậy, ra sau bếp phụ với mẹ Mai nhóm bếp, xay đậu nành, bưng bê lặt vặt, và ngồi nhìn nồi đậu nành đến trời hưng hửng sáng là hoàn thành một nồi tàu hũ thơm phức trắng tinh.
Bà cụ thì lúi húi với chảo cơm rang, và thưởng cho tôi một chén thơm phức, sau đó quang gánh bắt đầu một ngày.
Mai dắt tôi đi chơi trong xóm, băng qua con hẻm nhỏ nối Lê Quang Liêm qua Phạm văn Chí, đi tới cuối đường là Hãng Rượu Bình Tây. Hãng Rượu Bình Tây do Tập Đoàn Société Française des Distilleries de l'Indochine (SFDIC) của Pháp khởi công xây dựng năm 1900 và đi vào hoạt động năm 1902, nằm trên một mảnh đất rất lớn, trong đó xây dựng nhiều tòa nhà kiên cố hai tầng kiểu Pháp, mỗi tòa nhà cách xa nhau, chung quanh là cây cỏ rộng rãi. Khi chúng tôi vào đó chơi là giữa năm 1968. Vừa qua tết Mậu Thân mấy tháng, nơi đây vẫn còn đầy dấu tích chiến tranh: Những tòa nhà loang lổ vết cháy, hoang phế, không người cư trú và làm việc, tường và mái ngói chỗ còn chỗ vỡ nát. Theo Hùng, người bạn học với Mai và là con của một nhân viên kỳ cựu trong hãng rượu được cấp một căn nhà trong đó, khi ấy đạn bay tứ phía không biết phe nào với phe nào, tòa nhà này bắn qua tòa nhà kia, cứ thấy cái gì di động là bắn, gia đình Hùng trốn dưới gầm giường, ba bốn ngày đầu còn có cơm, sau đó qua mì gói và kéo dài thêm là nhịn đói uống nước trừ bữa. Hùng kể về một nhân vật khá lạ, đó là một sinh viên đại học ở Saigon, lớn hơn chúng tôi vài ba tuổi, tức là khoảng 19, 20. Anh ta bị thương ở cánh tay mặt, chân cũng bị thương nhưng nhẹ hơn, không còn cầm súng được, anh ta cố bò ra khỏi một tòa nhà đang là mục tiêu bị tấn công để trốn, bất ngờ sao lại lọt vào mảnh vườn sau lưng nhà Hùng. Má Hùng tìm thấy, rất sợ nhưng lại thương nên bà ráng kéo anh ta vào nhà, lấy khăn ướt lau chùi và băng bó lại. Cánh tay mặt thì hầu như gẫy nên quặt qua một bên, gia đình chỉ lấy vải cũ quấn lại để không lặc lìa chứ đâu có thuốc men gì. Hùng là người giúp anh ta trong việc ăn uống và vệ sinh. Trong thời gian ở đó, anh ta nói chuyện cho biết anh đang học năm thứ hai Đại Học Khoa Học Saigon. Và khi biết Hùng học trung học Hưng Đạo, anh ta cho biết trước đó cũng học trung học ở trường Hưng Đạo và hỏi thăm nhau biết thầy này, thầy nọ... Cả hai cùng mừng như gặp bạn cũ. Anh ta là học trò cưng và sau đó thành đồng chí với một Giáo Sư dạy Văn và có viết sách ở Saigon. Những bài thơ, truyện ngắn của ông thầy nhà văn đó đã là chất kích thích mạnh. Từ lòng kính thầy, qua yêu thương văn của thầy và sau đó gặp gỡ trở nên thân cận với thầy, anh ta đã bỏ nhà vào bưng và đây là chiến cuộc đầu tiên anh tham dự. Anh ta đọc cho Hùng nghe rất nhiều bài thơ của người thầy đó, và cả một số bài thơ của anh ta, nhưng Hùng không nhớ bài nào. Anh ta kể với Hùng là trong khi cố thủ ở một tòa nhà trong khu vực, anh ta đã dùng sơn đỏ viết lên tường những câu thơ của người thầy của mình. Được khoảng một tuần thì đồng đội tìm thấy và đưa anh ta đi. Khi chiến cuộc tan hẳn, khoảng nửa tháng sau, bất ngờ một người tới báo tin anh ta đã chết trong lúc di chuyển về căn cứ, vì họ tưởng gia đình Hùng là thân nhân của người quá cố.
Tôi có lên tòa nhà hoang phế mà Hùng nói và thấy trên vách bài thơ này viết tháu bằng sơn đỏ, như màu máu tươi:
Có những thần linh,
cho đến trọn đời ta không được thấy
Có những con người
Cho đến trọn đời ta không được yêu
Như con sông kia
nước chảy mãi về đông
Ngọn nước xuôi chiều
Thấy những sườn non tươi tốt nhưng không bao giờ gần gũi
Hạnh phúc mơ hồ trong đôi tay chới với.
Cúi xuống dòng song
ôm lấy trời xa
những gì yêu thương dưới đáy lòng ta
và niềm tin tưởng vô biên
đặt lên chót đỉnh.
Vị Giáo sư dạy Văn này lúc đó chúng tôi không biết là ai, nhưng sau này, có dịp đọc thì biết đó là một bài thơ lồng trong truyện ngắn Vàng Tháp Hời. Tác giả truyện này là tác giả nhiều tập truyện, trong đó có tập truyện Bút Máu mà ông ghi là:
"Ta từng bảo cháu ngòi bút không phải không có oan khiên. Lưỡi gươm tuy ác mà trách nhiệm rõ ràng, lỗi lầm tác hại cũng trong giới hạn. Mượn sự huyễn hoặc của văn chương mà gây điều thiệt hại cho con người, tội ác của kẻ cầm bút xưa nay kể biết là bao, nhưng chẳng qua vì mờ mịt hư ảo nên không thấy rõ hay không muốn rõ mà thôi.  Làm cho thiếu nữ băn khoăn sầu muộn, làm cho thanh niên khinh bạc hoài nghi, gợi cho người ta nghĩ vật dục mà quên nhân ái, kêu cho người ta tiếc tài lợi mà xa đạo nghĩa, hoặc cười trên đạo nghĩa của tha nhân, hát trên bi cảnh của đồng loại, đem sự phù phiếm thay cho thực dụng, lấy việc thiển cận quên điều sâu xa, xuyên tạc chân lý, che lấp bần hàn, ca ngợi quyền lực, bỏ quên con người, văn chương há chẳng đã làm những điều vô đạo? Tội ác văn chương xưa nay nếu đem phân tích biết đâu chẳng dồn thành ngàn dãy Thiên Sơn! Thần tạng của cháu kinh động thất thường, nhưng mà bản chất huyền diệu có thể cảm ứng với cõi vô hình, chắc cháu làm điều tổn đức khá nặng nên máu oan mới đuổi theo như vậỵ Hãy xem có lỡ hứng bút đi lệch đường chăng? Soát lại cho mau, soát lại cho mau, chớ để chậm thêm ngày nào!
Lương Sinh nghe xong bồi hồi tấc dạ, trí tuệ xem như minh mẫn hơn nhiều, cơn bệnh do đó lui được khá xa. Sinh đem mấy tập thi tuyển của mình đọc lại từng câu, dò lại từng chữ, thấy toàn là ý bướm tình hoa, phát triển cảm xúc mà xao lãng trí tuệ, tán tụng thiên nhiên mà bỏ mất cảnh đời, trốn tránh thực tại, từ chối tương lai, nhưng nghĩ kỹ vẫn chưa dò được lối máu từ đâu. Bỗng sực nhớ đến những lời phóng bút viết cho quan Tổng trấn, không ghi lại trong thi tuyển, tâm não trở nên bàng hoàng. Ðồng thời bao nhiêu gương mặt hốc hác trong ngày hội chùa lại hiện rõ, mấy cánh đồng trơ trọi, những tiếng thì thầm hai bên kiệu hoa, vẻ người nhớn nhác sợ hãi, những đòn dây trói, mấy dãy nhà giam, lần lượt như sống lại trước mắt. Những cảnh ấy thật trái ngược với những bài tán, bài minh đã viết. Mồ hôi toát ra như tắm, Sinh đứng lên được, quyết định trở lại chốn cũ để tìm hiểu sự thật. "
Người sinh viên chết trẻ đó tên là Lê Anh, trong tập giấy học trò anh ta bỏ quên lại tại nhà của Hùng, có viết thảo một vài đoạn thơ, trong đó nói lên tâm trạng tuổi trẻ thời chúng tôi thật xúc động:
Con lớn lên thấy đời bơ vơ quá
Mẹ cha xa, thầy bạn cũng nghi ngờ
Không chỗ nghỉ chân, không nơi nương tựa
Đời con tha thẩn một mình cùng nỗi nhớ bao la…
Vào lớp học mới thấy mình còn trẻ,
Còn tự do thở hít những hơi tàn...
Nếu đôi lúc nghe giảng bài con ngủ gục
Hoặc reo hò như một chỗ không người
Thầy tha thứ cho con đừng trách phạt
Vì bây giờ không còn chỗ vui chơi
Mãi sau này, khoảng thời gian sau 1975, bất ngờ tôi đọc được bài thơ này trong một đặc san in ấn bằng kỹ thuật ronéo của sinh viên trường Đại Học Khoa Học xuất bản năm 1966. Bài thơ ký tên là LAX.
 Phan Ni Tấn là một nhạc sĩ  Thời gian 1970 ở Ban Mê Thuột, Tấn nhiều lần ôm đàn hát trong các buổi sinh hoạt do cơ sở văn nghệ Con Người chủ trương.  Lúc đó, giữa lúc binh lửa bao trùm hầu hết các thành phố miền Nam, Tâm trang thanh niên là hoang mang, là buồn và mất phương hướng cuộc sống, một bài lục bát của Đoàn văn Khánh được hầu hết anh em thuộc, yêu thích như mô tả được chính mình là bài Hóa Kiếp Tôi. lúc đó đăng trên tạp chí Bách Khoa, Bài thơ này Phan ni Tấn phổ nhạc và thường xuyên hát trong các sinh hoạt anh em, gần như là một biểu tượng cho Tấn lúc bấy giờ, bài thơ như thế này:
Hai tấm ngắn. Bốn tấm dài
Tôi hì hục  đóng quan tài cho tôi
Khuya nay khâm liệm con người
Tôi làm con thú nói cười huyên thuyên
Bò lê khắp cả ba miền
Cần chi cơm áo bạc tiền thanh danh
Cần chi lo chuyện tương tranh
Hiệp thương, hưu chiến, yên bình… vu vơ
Tôi làm con thú khù khờ
Vẫy đuôi hạnh phúc bên bờ vực sâu
Tôi làm cây súng hai đầu
Đong đưa bóng chết qua cầu thế gian
Tấn còn phổ nhạc ba bài hát có chung tựa đề là Bài Ca Học Trò, từ thơ ba người: bài 1 phổ thơ Cao Huy Khanh, bài 2 chính là bài thơ này và bài thứ ba phổ thơ ND, ND là một bút danh về thơ của Phan Ni Tấn. Phan Ni Tấn là một nhạc sĩ có tài. Trước 1975, nhiều ca khúc của ông lưu truyền rộng rãi trong giới sinh viên học sinh. Sau 1975, trong những ngày sống chìm nổi và lang bạt ở Saigon, Tấn đã viết và hát cho bạn bè nghe nhiều ca khúc lạ, mang tính tự sự và rất xúc động. Tôi thích một bài Tấn viết và hát, mô tả chính mình một cách ấn tượng. Đó là bài "Bản Du Ca Cuối Cùng".
Hãy im lặng, nghe Tấn dạo đàn và hát buồn bã:
"Tôi đến từ núi lạ,
hát mấy lời tăm tối,
mang dấu buồn trên dòng cuồng lưu"
Một bài hát nữa cũng viết và hát cho bạn bè nghe trong thời gian đó là Hamlet.
Bài này lạ vì không phải viết về cuộc đời của chàng Hoàng Tử Hamlet trong truyện của William Shakespeare, mà là một bài thơ phổ nhạc. Bài thơ này do nhân vật Bác Sĩ Zhivago trong tiểu thuyết Bác Sĩ Zhivago của nhà văn Nga Boris Leonidovich Pasternak (1890–1960). Nhân vật Bác Sĩ Zhivago yêu cô gái Lara nhưng gặp nhiều trở lực, nên khi làm việc ở một miền đất xa, giữa cơn bão tuyết, ngồi thắp ngọn nến viết bài thơ Hamlet, không phải nói về Hamlet mà nói về nhân vật được giao nhiệm vụ đóng vai Hamlet trong một buổi trình diễn. Đời như một vở kịch buồn, không muốn làm cũng không được.
“Huyên náo lắng chìm, tôi bước lên sân khấu
Tựa lưng vào cánh gà, tôi cố lắng nghe
Một âm hưởng xa xa từ đâu vọng đến
Định mệnh nào đã dành sẵn cho tôi.
Ôi Allah, nếu có thể, xin cho tôi khỏi chén đắng cay này.
Ý Chúa chấp nhất, lòng riêng tôi vẫn thích, và bằng lòng thủ diễn vai này.”
Tôi với Phan Ni Tấn quen biết nhau đã lâu, nếu nói vơ vào thì là bạn, nhưng thực sự do khoảng cách địa lý quá xa, ít thời gian gặp gỡ, và chưa bao giờ có dịp hai đứa ngồi riêng nói chuyện với nhau, nên cái hiểu biết về nhau rất hời hợt có chăng chỉ là bạn chung, nghĩa là nhiều người bạn của Tấn lại là bạn của tôi. Sau này, Phan Ni Tấn định cư tại Canada và hoạt động rất mạnh trong lãnh vực thi ca và âm nhạc. Từ khi chia tay với nhau một đêm ở nhà Bùi Công Bằng khoảng năm 1977, cho tới nay, chưa bao giờ gặp lại. (Ngoại trừ trên Facebook).
Lần trở về này, ghé lại nhà Phùng Xuân Mai, thì gia đình Mai đã dọn vào trong hẻm. Phùng Xuân Mai lên Phú Giáo - Bình Dương lập nghiệp, lấy vợ và định cư ở đó từ lâu. Mẹ của Mai đã mất, hai đứa em trai còn ở đó, nhưng thật đau lòng khi chỉ còn gặp vợ và con đứa em của Mai, Phùng Xuân Hưng cũng vừa mất. Thật xúc động khi chàng thanh niên con của Hưng ồ lên khi nghe tên của tôi, con biết bác, Bà Nội, Ba con và bác Mai nhắc tới bác hoài...

8.
Tôi nhận được lời mời qua tin nhắn của nhạc sĩ Trần Huân: "Tụi em sinh hoạt vào buổi tối ngày... ở quận Ba. Anh đến chơi với tụi em nhé."
Trần Huân là một nhạc sĩ trẻ, hát hay, đàn giỏi lại thêm bản tính thích sinh hoạt thanh niên nên từ từ anh chàng trở thành đầu đàn của một nhóm Du Ca, lấy danh xưng là Du Ca Saigon.
Tôi mới quen biết với Trần Huân vài năm nay, nhưng tên tuổi của chàng Nhạc Sĩ này thì biết từ lâu. Khoảng năm 1999, ca khúc Họa Mi Tóc Nâu của Trần Huân do ca sĩ Mỹ Tâm trình bày là một ca khúc đưa tên tuổi của Mỹ Tâm lên đỉnh cao, và báo chí cũng như nhiều người thích nhạc đã gọi cô ca sĩ này Họa Mi Tóc Nâu là do cô hát và tạo dấu ấn của ca khúc này trong lòng khán giả.  Một bài viết Tùng Lâm đăng trên News Zing ghi rằng: “Ít ai biết rằng, vị nhạc sĩ có công tạo dựng “thương hiệu” và dìu dắt cô từ những ngày đầu tiên cũng có cùng tên nhưng khác họ. Anh là Lê Trần Châu Huân (Trần Huân).
Là một nghệ sĩ du ca, cái tên Trần Huân dường như rất hiếm hoi xuất hiện trên mặt báo.  Sinh năm 1976, gia đình Trần Huân có nhiều biến động mà sự kiện đáng nhớ nhất là người cha qua đời năm anh mới 8 tuổi.  Trần Huân chủ yếu lớn lên trong nhà thờ với những lời dạy dỗ, bảo ban của các sơ và mẹ. Điều đó ảnh hưởng nhiều đến âm nhạc của anh sau này."
  Trần Huân kém tôi trên mười tuổi, nên gọi anh là Nhạc Sĩ Trẻ, và thực sự thì anh chính là một thành viên của Hội Nhạc Sĩ Trẻ. Trần Huân đang ở tuổi trung niên , thời của tài năng sung sức nhất, ngay thời điểm này anh đã có trên 50 ca khúc được phổ biến rộng rãi. Các ca sĩ trong nước như Lam Trường, Mỹ Tâm, Việt Quang hay các ca sĩ hải ngoại như Trúc Linh, Trúc Lam, Nguyên Khang, Lương Tùng Quang đều đã trình bày những ca khúc của anh trong các chương trình của Thúy Nga và Asia.  Nhóm Du Ca Saigon sinh hoạt đều đặn đông vui, và còn chung tay tổ chức các chuyến công tác xã hội cứu trợ nhiều nơi. Tuổi trẻ và nhiệt huyết của các bạn làm tôi thèm và nhớ các sinh hoạt của Phong Trào Du Ca ngày xưa, và thèm khát được đứng chung, được đóng góp như một thời tôi đã từng... Tôi gặp Trần Huân mấy lần trong các buổi sinh hoạt Du Ca mà tôi bất ngờ có mặt ở Saigon, và đến tham dự với anh em.
Những buổi sinh hoạt đó rất vui, hào hứng, bởi vì không phải chỉ nghe hát, mà là chúng ta cùng hát, các ca khúc sinh hoạt như  Đường Việt Nam, Về với Mẹ Cha, Người Yêu Tôi Bệnh… Mỗi khi cất lên là cả một rạo rực từ trái tim và những nhịp vỗ tay của đám đông tuôn trào như mạch suối.
Có lần, nghe nhóm hợp ca giọng Nam bài "Đứa Học Trò Trở Về" của Nguyễn Quyết Thắng, tôi nồng nhiệt vỗ tay theo nhịp và ngồi bên dưới nhưng vẫn cao giọng hát theo, hào hứng như  cái thời... ngày xưa đó.
Du Ca, những ca khúc cộng đồng, những sinh hoạt thanh niên, và những ước mơ, khát khao mà tôi mang theo từ thời trai trẻ lúc nào cũng như nằm sâu trong lòng tôi và bỗng nổi lên dạt dào mỗi khi có dịp.
Ngày xưa đó... Tôi gặp Nguyễn Quyết Thắng năm 1969 ở Ban Mê Thuột. Tôi 19 tuổi, mới ra trường và đang làm việc tại bệnh viện. Thắng 20 tuổi, đang bị thương và nằm bệnh viện chờ giải ngũ.
Khuôn mặt trắng trẻo thư sinh, thêm giọng hát trữ tình và ngón đàn Guitar điêu luyện hấp dẫn tôi ngay từ lần đầu tiên nhìn Thắng ôm đàn ngồi hát một mình ở hành lang bệnh viện. Tôi ghé tới gần, ngồi xuống rút điếu thuốc châm mồi và im lặng nghe Thắng hát.
Chúng tôi làm quen với nhau như vậy. Thắng tặng tôi một xấp những tờ nhạc của Thắng quay ronéo, trong đó một ca khúc đã được dùng làm nhạc chính của phim Trường Tôi: ca khúc “Vắt Tay Lên Trán” qua tiếng hát Thái Hiền. Tôi cũng tặng Thắng tập thơ quay ronéo mỏng dính, mà tôi không còn nhớ tên.
Ba hôm sau, Thắng ôm đàn đến và hát cho tôi nghe một bài thơ Thắng vừa phổ nhạc là bài “Giòng Ăn Năn”.
Lúc đó, khoảng giữa năm 1970, Đoàn Văn Khánh cũng vừa đổi lên làm việc ở Ban Mê Thuột. Ba đứa tự nhiên kết nối với nhau thành một nhóm mà tình cảm và kỷ niệm vẫn còn giữ được đến bây giờ.
Trong bài tùy bút “Buổi sơ ngộ thanh xuân”, Đoàn Văn Khánh ghi lại:
"Một tối hạ nồng 1970 trên cao nguyên, hai thằng lính trẻ từ doanh trại ngang qua khu Biệt điện Bảo Đại, thong dong dưới tán mưa không đủ thấm ướt áo quãng đường hơn một cây số thì ra tới trung tâm thị xã. Nhà thờ Chính Tòa vẫn đang lặng thinh với pho tượng Chúa dang rộng đôi tay mong cứu vớt muôn loài thoát khổ nạn chiến tranh. Nguyễn Minh Nữu phục vụ ngành Quân Y tại đây hồi năm trước còn tôi từ một đơn vị tác chiến ở Đồng Tháp Mười mới chân ướt chân ráo xin chuyển lên để quên đi cuộc tình lỡ đầu đời và cái chính là theo lời… rủ rê của NMN – người bạn chí cốt thời niên thiếu – rằng Ban Mê Thuột không phải Buồn Muôn Thuở đâu mà là “hứa địa” văn nghệ bởi nơi đây… Bạn Một Trời. Lát nữa, anh sẽ gặp một tên thương binh, đúng hơn là một nhạc sĩ Du Ca đàn hay hát giỏi. Nguyễn Quyết Thắng cùng tuổi với bọn mình rất… dễ thương!
Buổi sơ ngộ của chúng tôi diễn ra tại nhà bố mẹ Thắng: Quán bánh cuốn Thanh Tùng đường Hai Bà Trưng nức tiếng một thời. Mái tóc dài bồng bềnh phủ gáy. Nước da trắng xanh do nằm bệnh nhiều ngày. Chiếc áo lính thám kích rằn ri hờ hững khoác vai. Giọng Hà Nội rặt thật truyền cảm khi NQT cất cao tiếng hát những bản Du Ca trầm hùng… Cứ thế đan xen giữa nhạc NQT với thơ NMN và ĐVK hừng hực tuôn tràn bất tận đến khi nhìn ra ngoài đường thì đã tới giờ giới nghiêm / cấm quân. Dọc ngang nhiều chiếc xe Quân Cảnh tuần tra hú còi inh ỏi. Từng đốm hỏa châu thay nhau bì bụp nổ và lửng lơ rơi rơi giữa thinh không thắp đỏ rực lên những mảng trời thần chết. Thắng nhờ cô em gái pha thêm café, ấm trà nóng và chúng tôi cùng ngồi đếm tiếng đại bác đì đùng vọng về đợi hừng đông lên…"
Nguyễn Quyết Thắng cũng ghi trong Hồi Ký:
“Ngày 08-08-1971 tại căn nhà của tôi được mệnh danh là "căn nhà của lần bom qua" số 83 Lê Văn Duyệt BMT, chúng tôi gồm 3 người là Nguyễn Quyết Thắng, Nguyễn Minh Nữu và Đoàn Văn Khánh  đã ngồi bên nhau thành lập hội văn nghệ lấy tên là: "Cơ Sở Văn Nghệ Con Người" , với mục đích ấn hành các tác phẩm do chúng tôi sáng tác trong khả năng và phương tiện sẵn có, đa phần là quay ronéo. Cũng từ đó tôi có thêm được khá nhiều những người bạn văn nghệ khác tham gia như: Hoàng Ngoan Đồng,  Nguyễn Phương Căn, Xuân An, Lâm Văn Sang , Trần Hoài Thư, Phạm Tuấn Ngọc, Phan Ni Tấn, Lê Hồng Thái , Nguyễn Thế Hùng, Nguyễn Mạnh Tấn, Trần Bề, Nguyễn Thành Long, …
Những ấn phẩm lần lượt đã được phát hành như:
01- Lá Xanh Đời - nhạc Nguyễn Quyết Thắng.
02- Để Nhớ - tuyển tập Thơ, Văn, Nhạc mùa thu - nhiều tác giả.
03- Kể Cả Cái Chết - thơ phản kháng - nhiều tác giả.
04- Lục Bát Giao Thừa - thơ nhạc mùa xuân - nhiều tác giả.
05- Hát Để Xông Đất Mới Cho Quê Hương - tập nhạc Nguyễn Quyết Thắng, Nguyễn Phương Căn, Phan Ni Tấn .
06- Chân Đi Trên Những Ngọn Đèo - văn Nguyễn Minh Nữu.
07- Khoảng Rừng Rất Xanh Trong Hồn - thơ Đoàn Bằng Hữu (Đoàn Văn Khánh).
08- Lục Bát Phượng Hồng - thơ nhạc mùa hạ - nhiều tác giả.
09- Ly Ca - nhạc Nguyễn Quyết Thắng và Du Ca Lòng Mẹ.
10- Thoáng Tình - thơ Thái Trung.
11- Hát Ngợi Ca Tình Nhân - nhạc Nguyễn Quyết Thắng, Đoàn Văn Khánh,
Nguyễn Minh Nữu.
12- Ban mê Và Cung Mi - nhạc Nguyễn Quyết Thắng.
13- Những Ngày Đã Đến - tập truyện ngắn Thái Trung.”
Nhớ về những ngày tháng đó, trong hào hứng của tuổi thanh niên, chúng tôi ngồi và suy nghĩ thật viễn mơ rằng khoảng năm ba năm nữa, khi không còn chiến tranh, chúng ta cũng vừa vượt qua khỏi cái tuổi mới lớn, mỗi người làm việc từ vị trí riêng, sẽ cùng nhau thực hiện một cơ sở văn nghệ liên kết với nhau thành Ấn Quán, Xuất Bản, Thư Trang, Tạp Chí, và Câu Lạc Bộ.  Đã qua rồi cái thời Bút Nhóm, Thi Văn Đoàn, nên chúng tôi đặt tên là Cơ Sở Văn Nghệ Con Người. Thật tiếc là khi chúng tôi (Thắng, Khánh, Nữu) chưa kịp lớn để có cơ ngơi ổn định cùng chung tay thực hiện ước mơ thì đời đã đưa ba đứa đi ba phương trời...
Nguyễn Quyết Thắng là con người hiền hòa, đắm thắm, chơi với bạn bè nhún nhường, thường chịu đựng nhiều hơn. Đời sống rất đạo đức, yêu một người và yêu một đời, cho nên trong nhạc của Thắng thường là một thứ tình cảm trong sáng, nhẹ nhàng và hướng về quê hương đất nước.  Nhưng nói như thế không phải Thắng là người dễ chịu, rất khó tính là khác. Cái gì Thắng cho là đúng thì dẫu có chứng minh thế nào cũng không thuyết phục được, quá lắm, nghĩa là Thắng thấy không thể phản bác được thì Thắng im lặng và ... tiếp tục suy nghĩ theo ý của mình. Trong hơn trăm ca khúc Thắng viết xuống, nhiều nhất vẫn là những ca khúc viết về thân phận con người và tình yêu nồng nàn với đất mẹ. Và thực sự là Thắng rất thành công ở thể loại này. Thí dụ ca khúc “Vắt Tay Lên Trán”:
Nằm vắt tay lên trán, ta nghĩ đến chuyện cuộc đời,
Ngồi bấm đốt ngón tay, ta nghĩ đến chuyện ngày sau.
hay “Hát Từ Tim Hát Bằng Hơi Thở”:
Hãy đến từ lòng người, và đến chính nơi ta
Đến với lòng thật thà, đừng dối trá điêu ngoa
 Hoặc “Đứa Học Trò Trở Về”:
Nhìn diều đang lên cao, nghe sáo trúc reo
Nhìn về nơi phương xa trái tim con nở hoa
Nhìn đàn em thơ qua, nghe chúng múa ca
Nhìn vào lòng thương yêu ngậm lúa thơm quê nhà...
Còn về tình yêu, có lẽ chỉ năm ba bài rất hồn nhiên và cũng rất nhẹ nhàng.  Thắng phổ nhạc thơ của nhiều người, dường như cũng với tiêu chí đó, những lời thơ về thân phận, về đất nước.  Những ca khúc tình yêu đắm đuối thì có lẽ chỉ có trong những ca khúc nhạc của Thắng nhưng người viết lời là Đoàn Văn Khánh hoặc tôi.
Trong khoảng 15 ca khúc viết chung Nguyễn Quyết Thắng và Nguyễn Minh Nữu thì chỉ có ba bài là phổ từ thơ, còn lại hầu như nhạc của Thắng viết, đưa qua, và tôi ngồi viết lời xuống theo cảm nhận của lúc mình nghe.
Thú thật là tôi yêu thích những ca khúc viết lời trên nền nhạc của Thắng nhiều hơn các ca khúc Thắng phổ từ thơ của tôi. Tại sao vậy? Tôi nghĩ có lẽ, lúc nhắm mắt lại, nghe tới nghe lui một âm điệu, rồi tới lúc thấm thía, thú vị mới viết lời xuống như một bài thơ hòa được cái cảm xúc của người viết nhạc và chung được cái rung động của chính mình.
Chuyện viết lời trên nền nhạc có sẵn thì trước đó đã có nhiều lắm. Mộng Dưới Hoa mà Phạm Đình Chương phổ nhạc đâu phải là thơ của Đinh Hùng hết, mà chính Đinh Hùng đã ngồi bên cạnh Phạm Đình Chương để viết lời cho nhiều đoạn. Hay bản nhạc của Trần Trịnh đưa Hà Huyền Chi viết lời thành Lệ Đá, sau đó, tiếp tục cảm hứng, Hà Huyền Chi đã viết tới 6 lời khác nhau cho một bài hát.  Và nhất là Hoài Linh (Nhạc Sĩ, không phải Nghệ Sĩ Hoài Linh) đã gần như một người viết lời chuyên nghiệp cho Minh Kỳ, Tuấn Khanh, Mạnh Phát, Song Ngọc, Nguyễn Hiền, Văn Phụng... đó sao.
Khi gặp và chơi với nhau, tôi đã viết lời khoảng một hai bài, sau đó, nhiều nhất là lần ba đứa quyết định in chung tập nhạc mà tôi có dịp kể lại trên facebook như sau:
Năm 1972, vợ chồng Nguyễn Quyết Thắng - Hồ Minh Chiến vừa mới thành hôn và có một chuyến đi chơi lên Đà Lạt. Lúc đó tôi đang ở Đà Lạt, ngồi lại bên nhau và quyết định làm tập nhạc Hát Ngợi Ca Tình Nhân với 12 ca khúc do Nguyễn Quyết Thắng soạn nhạc và Đoàn Văn Khánh với Nguyễn Minh Nữu viết lời. Bây giờ hồi tưởng lại, hoàn toàn không nhớ nổi là làm thế nào để làm được. Nhớ là nhớ cái kỹ thuật in lúc bấy giờ là Muntilic Ronéo, một kỹ thuật mới toanh, và không phổ biến bên ngoài, chỉ có một máy in nằm trong Trường Võ Bị Quốc Gia Đà Lạt. Máy này in ấn ra sao, tôi không biết, nhưng layout trên một tờ giấy giống như giấy stencil, loại giấy để quay ronéo, khác là không cần làm thủng giấy, mà viết lên bằng bút nguyên tử đen. Về loại máy in ấn này, Trần Thị Nguyệt Mai đã bỏ công vào Internet tìm kiếm, và sau đó cho biết đó là loại máy Mimeograph machine. Ngày đó, dù đang đi du lịch, Nguyễn Quyết Thắng cũng ngồi kẻ nhạc, sau đó Trần Văn Nghĩa viết chữ. Tại sao vào đó in được? Tại sao quen Trần Văn Nghĩa để nhờ Nghĩa viết chữ? Trí nhớ mù mờ không nhớ nổi. Tập nhạc in ra, Thắng đem về Ban Mê Thuột và Saigon, rồi tặng khắp nơi.
Sau 1975, Thắng đi Hòa Lan, Khánh ở Ban Mê, tôi ở Saigon qua năm bẩy lần dọn nhà... chẳng đứa nào còn giữ được.
Năm 2013, Anh Phạm Tuấn Ngọc từ trần. Khi soạn lại sách vở cũ trong nhà, Chị Phạm Tuấn Ngọc đưa lại cho Đoàn Văn Khánh một bản mà ngày xưa năm 1973 cả ba đứa ký tên tặng anh Ngọc.
Khi Khánh đưa cho tôi để photo, đã nhiều lần tôi nghĩ tên TRẦN VĂN NGHĨA, chỉ loáng thoáng là một bạn làm thơ có nét chữ rất đẹp, bay bướm mà lại dễ đọc. Nghĩa là ai, ai trong đám đã quen để nhờ, và anh ta giờ ở đâu, ra sao...
Thế mà nhờ Facebook tôi đã tìm ra Trần Văn Nghĩa, là một người làm thơ, cũng là một nhà giáo và đang nghỉ hưu tại Phan Rang. Tuyệt vời nhất khi tôi gửi qua một trang hình chụp và hỏi có phải đây là nét chữ của ông?
Nghĩa xác nhận và muốn có toàn bộ những trang chữ viết cũ.
Hôm nay viết lại để nhớ tới Trần Văn Nghĩa là người có nét chữ tài hoa, gửi tới Lê Hồng Thái là họa sĩ vẽ phụ bản, gửi tới Thái Trung Lâm Văn Sang là người viết lời giới thiệu, gửi tới Nguyễn Quyết Thắng, tác giả soạn nhạc, gửi tới Đoàn Văn Khánh và lưu lại cho chính mình như một kỷ niệm tuyệt đẹp của thời mới lớn. Cùng lúc để nhớ về Huynh Trưởng Phạm Tuấn Ngọc, một người anh đã đi xa.
Rồi tới khi ba đứa ba nơi, Đoàn Văn Khánh ở Saigon, Nguyễn Quyết Thắng ở Hòa Lan và tôi ở Hoa Kỳ. Thắng lại gửi liên tiếp một số bài nhạc nữa, trong đó, tôi chỉ viết lời cho bốn bài.
Kỷ niệm nhớ nhất là một bài tôi đặt tên là Biền Biệt Bóng Trăng Tan. Bài đó viết xong gửi qua Thắng, Thắng trả lời liền: Dâm đãng quá, sửa lại đi. Tôi chới với, im lặng. Sau đó Thắng tự sửa lại mà Thắng cho là ... nhẹ nhàng và thơ mộng hơn. Tôi không phản bác, vì "Sống với một người bạn bảo thủ, thì phải có một người bạn ừ hữ" chứ.
Nhưng là kỷ niệm, nên ghi lại cả bốn câu đó mời các bạn xem chơi:

Tôi viết là:
Một đôi lúc chợt nghe bàng hoàng
Bên đời đã hoang tàn còn ai
Người như khói khăn hài mù tăm
Hương ái ân còn đẫm chăn nằm.
Thắng sửa lại là:
Một đôi lúc chợt như bàng hoàng.
Bên đời đã muôn vàn sầu ai.
Người như bóng mây trời mờ bay.
Hương đắm say còn đẫm trăng gầy.
Kỳ lạ là thấy Thắng tự ý sửa lời mình viết, tôi không buồn giận, mà lâu lâu nghe, lại thấy Thắng sửa lại cũng hay, phải đẫm trăng gầy mới trong sáng và thơ mộng bạn à.
Chơi với nhau gần 50 năm, bây giờ cả ba đứa ở ba phương trời, đều ở gần tuổi cổ lai hy rồi. Suốt bấy lâu chúng ta đã đem tới cho nhau biết bao niềm vui, hạnh phúc và cũng chẳng thể thiếu những lúc buồn giận, bực bội. Nhưng … biết có còn cơ duyên gặp lại nhau lần nữa hay không?
...

Nguyễn Minh Nữu 

* Trích đoạn trong "Thương quá Sàigòn ngày trở lại" Phan 6,7,8,9 cua Nguyễn Minh Nữu dang tren http://huynhaitong.blogspot.com/.../thuong-qua-saigon...