Giới thiệu về tôi

Ảnh của tôi
Buôn Ma Thuột, Tây Nguyên, Vietnam

Thứ Năm, 27 tháng 7, 2023

BÀN ỦI THAN NGÀY XƯA *Dấu Quê

 

Trời mưa.. nhớ chuyện ngày xưa cũng từng ủi đồ bằng bàn ủi than.. đã làm cháy sém chiếc mền lót dưới do quên để bàn ủi lên đó..
BÀN ỦI THAN NGÀY XƯA
*Dấu Quê
Nhờ có các chị lớn đi học mặc áo dài, cần phải ủi ngay ngắn nên nhà tôi có bàn ủi con gà khá sớm. Thời đó, quần áo nữ thường được may bằng các loại xoa như xoa Pháp, xoa suýt, nilon, xoa nhung mềm mại… dễ bị nhăn khi giặt nên cần phải ủi cho ngay ngắn.
Bàn ủi con gà được sản xuất từ Pháp cách đây khoảng 200 năm. Sau này ở Huế, khoảng năm 1930, cũng có đúc ra loại bàn ủi giống như vầy.
Bàn ủi con gà của Pháp được đúc bằng đồng có khả năng tích nhiệt từ than củi do chúng ta đốt sẵn từ bên ngoài cho vào. Do có một cái khóa hình con gà cũng bằng đồng cài lại cho chắc để khi ủi không bật tung ra trong lúc ủi đồ, nên người ta quen gọi nó là “bàn ủi con gà”.
Bên trong bàn ủi có một cái vỉ kê cao khoảng một phân, nằm vừa khít với phần đáy bàn ủi. Cái vỉ này có tác dụng giữ than cách với bàn ủi cho bàn ủi không bị nóng táp dễ cháy đồ, đồng thời là chỗ chứa lớp tro tàn từ than nóng. Nếu ủi đồ nhiều, cần phải đổ than ra ngoài thay than hồng khác cho nóng.
Trong lúc ủi, thỉnh thoảng dùng cái quạt mo quạt vào hàng lỗ dưới hông bàn ủi giúp cho tro bay bớt và than nóng lên.
Ngoài ra, còn có một cái đế hình tam giác là nơi đặt bàn ủi những khi nghỉ tay để xoay trở áo quần.
Khi cả nhà đi xuống chợ ở, tôi vừa nấu bếp dầu vừa nấu bếp củi. Dầu thì cứ lăn thùng phi ra cây xăng bơm vào, rồi lăn về nhà xài. Còn củi thì chở trên quê xuống, má tôi lúc nào cũng chất để dành cả chục thước củi đã được phơi khô trong nhà.
Mấy chị tôi khi nào cần ủi đồ thì dặn tôi nấu bếp củi để có than mà ủi đồ. Tôi phải lựa những loại củi chắc cây cho than lâu tàn, nếu có mủng vùa đốt lên than sẽ rất nóng mà lại lâu tàn hơn.
Có hôm mấy chị lười bắt tôi ủi đồ, nhờ vậy tôi ủi đồ cho mình luôn. Tôi được cái lanh tay lẹ chân nên khi ủi đồ, tôi vừa ủi vừa xoay trở áo quần mà không cần đặt bàn ủi xuống. Chỉ ở chỗ khó phải căng ra ủi cẩn thận, tôi mới đặt bàn ủi xuống.
Có những lúc vội vàng, tôi gài cái khóa con gà không kỹ, vừa xách lên thì than đổ ra đất tùm lum. Lại có lần tôi quên không thử bàn ủi trước, nên bị cháy một lỗ to. Khi bỏ than vào, bàn ủi tích nhiệt rất nóng nên phải ủi qua miếng lá chuối tươi cho đến khi nó khô quéo mới an tâm mà ủi quần áo.
Sau 75, bàn ủi con gà cũng theo tôi về trên quê. Lúc đó tôi đi học ở trường Trương Định Gò Công. Quần áo lúc đó không có nhiều, nên lắm lúc mắc mưa, đồ giặt không kịp khô. Khuya tôi dậy nấu cơm sớm, đốt lấy than để ủi đồ. Củi than cháy chưa hết, bỏ vào bàn ủi, lúc ủi khói bay lên cay chảy nước mắt. Đã vậy quần áo còn ướt, ủi năm lần ba lượt mới khô, nếu không còn nóng phải đi thay than khác.
Lâu rồi cái khóa con gà bị lờn, cài lại không dính nên tôi phải dùng sợi dây vải cột từ tay cầm bàn ủi tròng qua đầu con gà giữ cho chặt
Những năm tháng đó nếu không có bàn ủi con gà thì không biết làm sao, chẳng lẽ mặc đồ ướt đồ nhăn đi học, nhất là vải xoa dễ nhăn.
Rời quê lên Sài Gòn, tôi quên khuấy mất cái bàn ủi con gà thân thương. Cứ vài ba ngày tôi ủi đồ cho cô dượng tôi bằng bàn ủi điện, nhẹ nhàng không có khói và nhất là không sợ cháy đồ như bàn ủi than.
Nhưng khi bước ra đường, tôi lại thấy bàn ủi con gà ở một vài góc phố lúc cần đi ép nhựa giấy tờ. Họ cắt miếng nhựa đặt giấy tờ trong đó, rồi đặt miếng giấy lụa lên, đẩy bàn ủi đi bốn phía. Sau này người ta dùng máy điện để ép nhựa, ép plastic, tôi vẫn thấy còn vài người ngồi góc đường vời bàn ủi con gà ép nhựa giấy tờ.
Tôi nhớ, một thời những người này còn ép bìa bao tập vở cho học sinh. Sau nữa có những cuốn sách quá khổ cũng nhờ bàn ủi con gà ép cho cái bìa bao. Có người có thâm niên ép nhựa cả 40 năm…
Bàn ủi trở nên món đồ cổ khi người ta xài bàn ủi điện, cho nó ra rìa. Nhưng nhờ vậy, bàn ủi con gà càng tăng giá trị cùa nó mà theo báo chí đưa tin là có những tay săn lùng tìm mua với giá bạc tỷ.
Bàn ủi con gà có giá, nói nào ngay, cũng vì nó đặc biệt. Đó là “con gà” gắn trong bàn ủi phải là loại đồng lạnh, tức là nó không hấp nhiệt; trong bàn ủi có than, vậy mà rờ vào “con gà” vẫn không thấy nóng.
Nghe nói có một người đàn ông ở ngoài Nha Trang đã sưu tầm cả trăm cái bàn ủi than đủ loại – mà ông gọi là bộ sưu tập “Ký ức thời thơ ấu”. Ngoài bàn ủi con gà đủ loại với năm sản xuất khác nhau, ông còn có những loại bàn ủi khác như bàn ủi hoa sen triều Nguyễn, bàn ủi hình đầu lính La Mã, bàn ủi của Mỹ nhỏ nặng khoảng 100 gram…
Tôi không quan tâm đồ cổ vì đôi khi vật chất vô hồn, người giữ nó phải có tâm thì mới thổi hồn vào cho nó trở nên sống động. Tôi chỉ có thể nhớ đến một thời bàn ủi con gà mà lắm khi trong dòng đời trôi chảy tôi vô tình quên nó đi.
Cảm ơn sự hiện diện của cái bàn ủi con gà trong hành trình của tôi, như một người bạn đã giúp đỡ tôi những lúc cần đến…
Theo Fb DẤU QUÊ
Tất cả cảm xúc:
Thái Hải, Ông Bà Nội và 131 người khác
71
3
Thích
Bình luận
Chia sẻ

71 bình luận

Phù hợp nhất

  • Đinh Hạnh
    NHỚ BÀN UI NGÀY XƯA LÀM
    HẠNH UI DO BI CHAY QUÂN ÁO HẾT
    THAN LUA THI NHIỀU … 
    Xem thêm
    • Thích
    • Phản hồi
    • 1 tuần
    • Đã chỉnh sửa
    Đinh Hạnh đã trả lời
     
    3 phản hồi
  • Có thể là hình ảnh đen trắng về 2 người và xe đạp
    2
  • Khoai Hông
    Từng ủi đồ bằng bàn ủi than và tự nhận mình ủi rất khéo. Nóng ủi đồ dày và sậm màu trước rồi từ từ ủi đồ mỏng sau. Nhưng có một lần bất cẩn chồm vô lấy đồ chống nửa bàn tay lên đế bàn ủi phồng rộp nóng rát cả đêm ngủ không được luôn.
    Xứ Thượng đã trả lời
     
    1 phản hồi
  • Hai Pham Thi
    Đọc đoạn viết này , con nhớ ba nhiều lắm ba ơi !mỗi lần ủi bộ đồ nhà binh lại hồ cứng ngắc , con gái ba ngậm nước phun phì phì lên cho mềm ,cầm cả hai tay , bậm môi gồng mình cho phẳng phiu , nếp nào ra nếp đó, ủi xong trời ơi mệt kinh khủng , nhưng kh… 
    Xem thêm
    3
    Hai Pham Thi đã trả lời
     
    2 phản hồi
  • Kim Thịnh Dancer
    Nhớ lắm luôn cái thời ủi đồ bằng than....cái bàn ủi con gà là thứ ko thể thiếu trong nhà..nhất là nhà nhiều con gái ha a XT...nhà e đông người bố phải mua 2 cái con gà...riêng e sơ ý để cháy đồ miết...cháy đồ cưng là thôi rồi ...ngồi thẫn thờ hồi lâu...
    • Thích
    • Phản hồi
    • 1 tuần
    • Đã chỉnh sửa
    Xứ Thượng đã trả lời
     
    1 phản hồi
  • Đinh Thị Thơ
    Mưa... nhiều..anh Đạt cứ nhắc chuyện ngày xưa... Nhớ quá ạ..
    5
    Xứ Thượng đã trả lời
     
    1 phản hồi
  • Thái Hải
    Xưa nhà ai cũng mua bàn ủi con gà , vì bộ cánh ra đường cho phẳng phieu 👍
    2
    Thái Hải đã trả lời
     
    2 phản hồi
  • Ly Trinh
    Một thời để nhớ ha a. Xứ Thượng
    Em còn ủi q áo cho ba đi làm nữa á
    2
    Ly Trinh đã trả lời
     
    2 phản hồi
  • Hương Kim Thịnh
    Tôi k phải ủi bằng ủi than . Mà ủi bằng ủi điện . Ủi áo dài sợ trể giờ vô lớp , vội đi học quên rút dây cắm bàn ủi . Ngày đó suýt cháy nhà . Nhờ Bà Vú phát hiện kịp thời . Nên k sao chỉ khói mù một chút . Sau chiều đi học về bị Ba Má cho một trận đòn n… 
    Xem thêm
    Xứ Thượng đã trả lời
     
    1 phản hồi
  • UyenThu Ta Thi
    Nhà cháu cũng còn
    UyenThu Ta Thi đã trả lời
     
    2 phản hồi
  • Cúc Hoa Nguyễn Thị
    Một vật mà hầu như nhà nào cũng có !
    2
    Dao Muscat đã trả lời
     
    2 phản hồi
    6 giờ
  • Lan Quach
    Hihihi nhớ một thời xài bàn ủi Con gà. E có lần ủi đồ đi học sém cháy
    Xứ Thượng đã trả lời
     
    1 phản hồi
  • Nguyễn Thị Tuyết Nga
    Ta nói quần áo nào cũng có hình chó mèo các kiểu, đâu ai biết đó là hậu quả của bàn ủi con gà . hihihi . Cảm ơn anh XT đã nhắc nhớ về một kỷ niệm không thể phai nhòa . 😋
    2
    Xứ Thượng đã trả lời
     
    1 phản hồi
  • Kim Dung
    Nhằm bữa vội vàng , than chưa kịp hừng hết đã ủi đồ , than bị nổ tặng cho áo vài chấm lủng lỗ nữa ... 😅
    2
    Xứ Thượng đã trả lời
     
    1 phản hồi
  • Hue Nguyen
    Một thời đã xa!
    • Thương thương
    • Phản hồi
    • 6 ngày
    Hue Nguyen đã trả lời
     
    2 phản hồi
  • Lý Quang Thái
    Con gà bằng đồng lanh đó các bạn! Nhà ai còn thì đem bán con gà cũng đc kha khá đó nha! Đồng lanh dung làm vo phi thuyền chống Ma sát nên rất quý hiếm!
    Lý Quang Thái đã trả lời
     
    2 phản hồi
  • Quý Bắc
    Ngày xưa nhà 🏠 em cũng có bàn ủi con gà 🐓
    Cứ mỗi lần ủi áo dài đi học
    Nhà 🏠 em nấu bằng củi cứ đợi củi 🪵 thành than rồi ra gắp vào bàn ủi để ủi đồ muốn bàn ủi thật nóng 🥵 phải quạt thật mõi tay anh ạ
    Kỷ n… 
    Xem thêm
    Xứ Thượng đã trả lời
     
    1 phản hồi
  • Nguyen Hang
    Hồi đó nhà em cũng có cái bàn ủi này nè anh... có dạo thấy họ thu mua giá trên trời luôn mà chắc bán nhôm nhựa mất rồi...hi...
    Xứ Thượng đã trả lời
     
    1 phản hồi
  • Thanh Phan
    Nhớ năm lớp 10 áo dài đi học của em có 5 - 7 lỗ mạng bằng chỉ vì bàn ủi con gà
    • Thương thương
    • Phản hồi
    • 6 ngày
    Xứ Thượng đã trả lời
     
    1 phản hồi
  • An Trinh
    Cháy hết mấy cái áo dài bằng hàng tơ đã vậy còn quýnh lên vì tới giờ đi làm đón xe lam cực khổ cũng vì cái bàn ủi này
    An Trinh đã trả lời
     
    2 phản hồi
  • Lê Thị San
    Hehe...ủi cháy áo dài phải đem giấu đi ...chờ lâu lâu không ai nhớ mới khai...😀😀😀
    2
    Xứ Thượng đã trả lời
     
    1 phản hồi
  • Hân Lê Thị Ngọc
    Có lần ở tập thể mất cái bàn ủi than mà tìm cả mấy ngày … tiếc ơi là tiếc … từ đó phải đi mượn bàn ủi ( năm 1980)…
    2
    Xứ Thượng đã trả lời
     
    1 phản hồi
  • Suoi Kiet Nguyen
    Để nguyên cái bàn ủi con gà in trên mền thì cô cũng đã mấy lần...chưa cháy nhà.
    4
    Lê Thị Xuân Hòa đã trả lời
     
    4 phản hồi
  • Có thể là hình ảnh về bàn là và văn bản
    3
    Phượng Hoàng đã trả lời
     
    2 phản hồi
  • Nguyễn Liêm
    Kỷ niệm nhớ mãi
    Xứ Thượng đã trả lời
     
    1 phản hồi
  • Ngyễn Thịnh
    He he nhà mềnh cũng có. Bị cháy quần áo hoài Hihi
    Xứ Thượng đã trả lời
     
    1 phản hồi
  • Quách Bằng
    Một thời gắn bó !
    2
  • Ngoc Lan
    Đến khi có điện thì hết dùng bàn ủi con gà nên đa số đã bán ve chai..ít người giữ lại làm kỷ niệm ..tiếc ghê
  • Than Huu Nguyen
    Hồi đó gọi là bàn ủi con gà
    2
  • Nguyễn Thái
    Một thời để nhớ .....khg ai khg biết đến bàn ủi con gà .....hihi
    2
  • Hoàng Oanh Vũ
    Là con gái ngày xưa ấy...đứa nào cũng dùng bàn ủi này hihi.Tuổi chúng em nhớ nhiều về ký ức thời gian khó anh ui...Cám ơn anh đã khơi mào nha.
  • Hung Do The
    Dùng đến khoảng năm 1964 ở miền Nam; sau đổi qua bàn ủi điện (National)
    Nhãn dán Meep Meep, a round yellow head with a big, happy, open mouthed smile.

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét