HỘT LÚA CÓ ĐUÔI *Minh Phúc

 

Xứ Thượng

  · 

Đã chia sẻ với Công khai

Ngày xưa thời kinh tế mới Buôn Trấp, chúng tôi có trồng giống lúa này... gọi là lúa râu!

HỘT LÚA CÓ ĐUÔI

*Minh Phúc

Không riêng gì người dân miền xuôi mà chính người kinh ở tây nguyên cũng quen gọi “hột lúa có đuôi” là lúa thượng để phân biệt với lúa trắng (giống lúa rẫy của người kinh). còn người j’rai, ba na ở quê tôi gọi là lúa gor.

1 – Giống lúa “có đuôi” vừa trồng được trên đất khô – quen gọi là rẫy, vừa trồng được dưới ruộng. Dù trên rẫy hay dưới ruộng, từ khi chọt lỗ, bỏ hạt giống cho đến khi lúa chín, tròm trèm sáu tháng. Hỏi nhiều già làng, chẳng ai biết giống lúa này xuất thân từ đâu. Trồng hết mùa này đến mùa khác. Khi suốt lúa, chọn những bông lúa dài và to hột để dành vài bao (loại 50kg) làm lúa giống mùa sau. Mà cũng lạ, chẳng có sách vở nào bày vẽ, cứ theo kinh nghiệm “đời cha truyền lại” vậy mà chỉ có giống lúa có đuôi đó mới chịu nổi thời tiết đỏng đảnh “mưa thúi đất, nắng vàng mắt” của xứ này. Mưa cỡ nào lúa vẫn xanh. Còn nắng độ nào (có khi bị hạn gần cả tháng), đến kỳ, lúa vẫn cứ làm đòng, rồi chín vàng cả mấy quả đồi khi trời chuyển sang se se lạnh… Người J’Rai, Ba Na quen suốt lúa bằng tay. Lúa để chín trên cây, chiếc gùi nhỏ đeo trước ngực, hai tay suốt từng gié lúa như hái lá trà. Đầy gùi nhỏ, đổ vào gùi lớn. Cứ ai đầy gùi lớn là gùi lúa về nhà nghỉ ngơi, mai suốt tiếp. Lúa suốt về chẳng cần phơi, cứ đổ vào chồ (chòi đựng lúa) ăn dần, chờ đến mùa lúa năm sau. Nhà nghèo có một cái chồ nhỏ. Nhà giàu, vài ba cái chồ, mỗi cái chồ to bằng nửa cái nhà lớn.

2 – Hạt gạo gor nấu chín dẻo và thơm. Người dưới xuôi lên núi chơi, mong được tặng chục ký gạo là mừng lắm, để dành gói bánh tét ba ngày tết. Mà cũng lạ, gạo gor để càng lâu càng dẻo. Cơm nấu chín có để vài ngày cũng chẳng thiu...

...

...

3 – Hơn hai mươi năm tôi không còn được ăn chén cơm nào nấu từ lúa gor. Hoặc là ăn cơm từ hột lúa trắng (giống lúa mà người Kinh thường trồng trên rẫy), sau này chỉ ăn cơm từ hột lúa ngắn ngày trồng ở ruộng nước. Mùi cũng khác. Vị cơm cũng khác… Nhưng quả thật hạt cơm nấu từ lúa gor ngon hơn.

Bỗng dưng nhớ và thèm chén cơm “hột lúa đuôi dài” trong chút se lạnh cuối năm giữa đất Sài Gòn. Nhờ người bạn thường xuyên lui tới các làng J’Rai, Ba Na để kiếm cho chục ký gạo. Anh chạy từ Chư Sê qua Chư Pưh, vòng về Ia Phang. Phải mất gần nửa tháng mới đáp ứng yêu cầu “quái dị” của tôi bằng 10kg gạo mua từ chính một già làng quen biết ở huyện Ia Phang. Anh nói qua điện thoại: “Đất bây giờ trồng càphê, trồng tiêu hết rồi. Rảnh đâu mà trồng lúa. Tui không nghĩ rằng ông “tào lao” như vậy. Muốn ăn thì cứ trộn gạo thường với nếp thì ra gạo “có đuôi”. Thời buổi giờ, tìm ra được hạt gạo như ngày xưa là hiếm lắm đó nghe. Mà nói trước, lúa thì có nhưng hình như bị ẩm vì năm nay mưa muộn”. Anh còn nói thêm, ngày xưa đói, ăn gì cũng thấy ngon. Còn bây giờ, gạo dư thừa, xuất khẩu 6 – 7 triệu tấn, gạo nào cũng là gạo, chắc gì gợi được cảm xúc ngày xưa. Phải chăng con người thường sống với kỷ niệm hơn là giá trị thật?

Gần 10kg gạo gor theo chuyến xe đêm về Sài Gòn. Run rẩy xúc gạo nấu cơm. Hạt gạo không nguyên vẹn như ngày xưa mà cứ gãy nát. Có thể là lúa bị ẩm vì những cơn mưa muộn, “chín” không đủ độ, suốt vội bỏ vào chồ. Đem ra nhà máy, những trục sắt của cối xay cứ vô tình bẻ hạt gạo làm đôi, làm ba. Vỡ vụn… Cũng canh nước, không thò đũa xới, cứ đậy nắp chờ nút báo chín của nồi cơm điện bật lên. Chút hoang mang khi mở nắp nồi cơm. Bốc khoảng chục hạt cơm. Dẻo thì có dẻo nhưng hạt cơm cứ chát xít, chỉ có mùi ẩm mốc như hạt gạo “lương thực” ngày xưa. Cô con gái mười tuổi chỉ ăn nửa chén, buông chén đứng dậy. “Ngon không con?”, tôi hỏi. Cô bé thủng thẳng: “Như cơm tấm mốc”! Con gái nói chẳng sai. Tôi cũng nghĩ như vậy. Cúi gằm mặt, cố mà ăn hết “ký ức hột lúa có đuôi” lỡ nấu chiều nay…

Buồn. Thất vọng cho một ký ức đẹp đã mang theo hơn hai mươi năm…

Minh Phúc

*Trích đoạn bài viết của Minh phúc trên nguồn https://suphamk2dalat.wordpress.com/.../h%E1%BB%99t-lua.../

Tất cả cảm xúc:

121Hung Kieu, Phi Toan và 119 người khác

56 bình luận

5 lượt chia sẻ

Thích

Bình luận

Chia sẻ

Xem thêm bình luận

Hbam Mlô Duôn Du

Mất giống rồi , gạo ăn chắc hạt và ngon cơm

• Yêu thích
• Phản hồi
• 12 giờ